مبانی اصلاح نژاد آبزیان

دسته: کشاورزی و زراعت
بازدید: 122 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 78 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 102

اصلاح نژاد علم كاربردی ژنتیك است كه استفاده از اختلافات قابل وراثت افراد جمعیت را در جهت منابع بشر تغییر می دهد از به كار گیری اصول اساسی اصلاح نژاد در پرورش آبزیان مدت زیادی نمی گذرد و این علم در مقایسه با اصلاح نژاد دام و نسبت به صنعت دام پروری كمی جدیدتر می باشد به عبارت بهتر در صنعت پرورش ماهی معمولاً ماهیانی مورد استفاده قرار می گیرند كه یا

قیمت فایل فقط 5,900 تومان

مبانی اصلاح نژاد آبزیان

سرفصل

مقدمه

اهمیت اصلاح نژاد ماهیان و مقایسه آن با اصلاح نژاد دام و طیور – تأثیر آن در زندگی كنونی و اهداف كلی اصلاح نژاد ماهیان طبیعت و ساختمان ژن، موتاسیون ها و ژن های كشنده ، حتی سلول های تناسلی و انواع كروموزوم ها –اثرات فنوتیپی ژن ها مثل اثر افزایش ژنی، ارزش ژنتیكی و روش های برآورد آن ، تركیب ژنتیكی یك جامعه و عوامل مؤثر در تغییر فراوانی ژن‌ها – قانون هاردی واینبرگ و كاربرد آن در اصلاح نژاد ماهیان، وراثت پذیری و روش های تعیین آن، براورد وراثت پذیری ، سرعت رشد و افزایش روز افزون ، بهگزینی و انواع آن ، روش های انجام برگزینی ، مبانی ژنتیكی آمیزش خویشاوندی و موارد استفاده از آن، روش های انجام بهگزینی ، روش اندازه گیری خویشاوندی، كلیاتی در خصوص به وجود آوردن افراد سرآمد(نخبه) NICK و Line - دو رگه گیری (Hybridization) و اهمیت و كاربرد آن ، روش های تشخیص ماهیان دو رگه از والدین – تعریف هتروزیس و معرفی فرمول آن =Heterosis  دو رگه برتر Hybridviger ،عقیم سازی (استریل كردن) Strilization ، نرسازی ، ماده سازی ،تریپلوئیدی و تتراپلوئیدی ، تعیین جنسیت ، توارث وابسته به جنس ، برآورد ارزش ژنی ، هم بستگی بین صفات – محاسبه بهگزینی بر اساس شجره نامه .

مبانی اصلاح نژاد آبزیان                  بهگزینی  Selection))

 The Priniciple of fish breeding               آمیزش خویشاوندی (Inbreading)

                                                      سرآمد ، نخبه (Nick)

منابع

1 – مبانی ژنتیك و اصلاح نژاد ماهیان . تألیف داگلاس تار، مترجم دكتر فرهاد امینی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .

2- كتاب اصلاح نژاد دام (روش های پیش بینی ارزش ژنتیكی ) انتشارات دانشگاه تهران . نویسنده دكتر ناصر امام جمعه كاشانی .

3- اصلاح نژاد دام های بومی . نویسنده دكتر محمد علی ادریس ،‌مهندس محمد مستأجران ، انتشارات آریان .

4- اثر دو رگه گیری و افزایش تولید شیر . نویسنده مهندس منوچهر صفرزادگان ، انتشارات معاونت امور دام و آبزیان (جهاد سازندگی كشاورزی )

5- انتشارات چاپ من اندهال                Genetics and fish Breading

 6- Fish and fisheries

7- A  TEXT  Book  of  Aquanculture

8- جزوه ژنتیك و اصلاح نژاد ماهیان دكتر فرهاد امینی

9- مبانی اصلاح دام –مهندسی صابرخوانی و مهندس فرشید مظلوم اتشارات نقش اختر .

مقدمه

breeding = The Production of yong Form animals

(Propagtion) تكثیر

اصلاح نژاد= تولید زیاد (بچه ماهیان) حیوانات در یك شرایط كنترل شده .

اصلاح نژاد علم كاربردی ژنتیك است كه استفاده از اختلافات قابل  وراثت افراد جمعیت را در جهت منابع بشر تغییر می دهد. از به كار گیری اصول اساسی اصلاح نژاد در پرورش آبزیان مدت زیادی نمی گذرد و این علم در مقایسه با اصلاح نژاد دام و نسبت به صنعت دام پروری كمی جدیدتر می باشد. به عبارت بهتر در صنعت پرورش ماهی معمولاً ماهیانی مورد استفاده قرار می گیرند كه یا مستقیماً از ذخایر وحشـی به دسـت آمده اند و یا فقط چند نسل از انتقال آن ها از محیط های طبیعی می گذرد.

در این زمینه فقط چند سویه (Strain ) از كپور ماهیان و قزل آلای رنگین كمان در برخی از نقاط جهان اهلی شده و می توان گفت ذخایر دیگری از این ماهیان اهلی شده وجود ندارد . از طرفی اطلاعات اساسی مورد نیاز برای اجرای برنامه های علمی و منطقه‌ای اصلاح نژاد ماهیان اندك است.

در یك جمله می‌توان گفت كه هدف اصلاح نژاد افزایش توان تولید می باشد. این تولید چه از نظر وزنی ، چه از نظر طول و چه از نظر خصوصیات كیفی نظیر رنگ مناسب و شكل ظاهری در برنامه های اصلاح نژاد تحت بررسی قرار می گیرد. تا كنون در صنعت پرورش ماهی بر اتثنای ماهیان زینتی ،‌اصلاح نژاد دارای نقش كمتری در بالا بردن تولید بوده است. بیشتر پرورش دهندگان برای افزایش تولید فقط بر كنترل فكر بهبود غذا و جلوگیری از بروز بیماری ها شد وشاید نداند كه با یك نظارت و كنترل درست به هنگام باعث افزایش پتانسیل بیولوژیكی ماهیان شوند.

دو ماهی كاملاً یكسان در طبیعت وجود ندارد و تنوع موجود در یك جمعیت از ماهیان در برگیرنده تمام فنوتیپ های واقعی آن هاست .

از دیرباز بشر به پرورش و اهلی ساختن دام بخصوص گوسفند، بز، اسب و گاو پرداخت تا بتواند با انتخاب والدینی كه خصوصیات ظاهری بهتری دارند و از رشد مناسبی برخوردارند ، فرزندان قوی تر و مقاوم تر ایجاد نمایند.

به همین دلیل است كه یك علم اصلاح نژاد ماهی نسبت به اصلاح نژاد دام از سابقه زیادتری برخوردار نیست و فقط در چند ساله اخیر (نیم قرن اخیر) به آن توجه زیادی شده است.

نكته مهم آنكه هدف كلی برنامه های اصلاح نژاد افزایش پتانسیل بیولوژیك یك جمعیت می باشد.

فنوتیپ: خصوصیات قابل مشاهده یا اندازه گیری نظیر : رنگ ، طول، وزن ،‌تعداد خارهای باله پشتی و …  است.

به طور كمی ماهیانی برای پرورش مقرون به صرفه ترند كه دارای رشد سریعتر، درصد بالاتر گوشت (لاشه) باشند. ضریب تبدیل نهایی پایین تری داشته باشند و مقاومت بیشتری به بیماری از خود نشان دهند، همة این مزایا در مدیریت كارگاهی تكثیر با رعایت اصول ژنتیك و اصلاح نژاد امكان پذیر است.

در برنامه های اصلاح نژاد دام یا ماهیان هدف این است كه حیواناتی كه دارای ظرفیت ژنتیكی بالاتر از میانگین داشته باشند، در ابتدا انتخاب شده و ازآن ها به عنوان والدین نسل بعد استفاده شود. در این صورت انتظار این است كه میانگین ظرفیت ژنتیكی فرزندان بیشتر از میانگین نسل والدین باشد.

تاریخچه اصلاح دام

از زمانی كه بشر دریافت علاوه بر شكار حیوانات و مهاجرت از جایی به جای دیگر می تواند گله هایی از حیوانات را در یك محل نگه داری نماید و با فراهم آوردن غذا برای آن ها و مراقبت از آن ها اقدام بر بومی سازی و اهلی كردن حیوانات نمود در حقیقت گام های اولیه را برای اصلاح نژاد دام برداشت.

شاید بیش از 6000 سال از اهلی كردن دام ها تا كنون می گذرد.

هدف انسان ازاهلی كردن:استفاده بیشتروبهترازمحصول آن ها بود.بنابراین دام هایی می توانستند بهتر پاسخ گو باشند كه احتیاجات انسان را در طول زمان برآورده اند . شاید اولین حیواناتی كه اهلی شدند سگ، گاو و سپس طیور بوده است و انسان های نخستین با مراقبت از آنها در حقیقت نوعی انتخاب مصنوعی به كار می بردند كه بر این اساس كم كم علم اصلاح دام شكل پذیرفت .

انسان ها سعی می كردند كه جانورانی را در كنار خود اهلی سازند كه میزان گوشت بیشتری داشته باشند و یا از شیر دهی مناسبی برخوردار باشند .

در خصوص گوسفندان بیشتر از نژادهایی استفاده می شد كه علاوه بر وزن مناسب تولید پشم آن ها نیز بیشتر باشد و حتی كم كم طیوری را در كنار خود اهلی نمودند كه بتواند در مواقع مختلف از گوشت و تخم آن ها به خوبی استفاده نمایند.

بنابراین در ابتدا علاوه بر انتخاب مصنوعی ، همیشه بشر در فراهم سازی محیطی مناسب برای حیوانات كوشیده است تا بتواند به خوبی از آنها نگه داری نموده ودر مواقع ضروری از آن ها تغذیه نماید.

نكته مهم آنكه تا قبل از قرن 17 میلادی تصویر روشنی از كارهای انجام شده در اصلاح نژاد دام در دسترس نیست و فقط برخی از افراد با ذوق و هنر در حین دامداری به طور پراكنده و تفننی به اصلاح دام می پرداختند. اما كم كم موسساتی در آمریكا و اروپا جهت شناسایی بهتر حیوانات و درست كردن شجره نامه برای نژادهای شناخته شده به وجود آمد. این موسسات كم كم استانداردهایی را برای انتخاب حیوانات برتر با ویژگی های ظاهری و تولید گوشت بیشتر در نظر گرفتند و حتی با راه اندازی جشنواره ها و مسابقات مختلف به كسانی كه چنین حیواناتی را پرورش می دادند ، جایزه نقدی پرداخت می نمودند ، كم كم این موضوع اهمیت بیشتری یافت و باعث شد علمی به نام اصلاح نژاد كه بتواند با قضاوت های دقیق خود راه كارهای مناسب برای افزایش توان تولید را ادامه دهد به وجود آمد .

نام دانشمندان زیادی در عرضه اصلاح نژاد در دنیا مطرح شد. Charls  در 1859 با چاپ كتابی در خصوص اصول انتخاب طبیعی و تنازع بقاء انقلاب بزرگی در مكتب فكری زیست شناسان آن زمان به وجود آورد.

پس از آن داروین با ارائه نظریات مختلق در این عرصه پانهاد ولی متأسفانه نتوانست تفاوت های ژنتیكی و غیر ژنتیكی وابسته به محیط را كاملاً از یكدیگر متمایز سازد.

بنا به گفته داروین به وجود آمدن گونه های مختلف موجودات نتیجه انتخاب طبیعی آن هاست و برای زنده ماندن آن دسته از موجوداتی شانس بیشتری دارند كه بهتر بتوانند با شرایط محیطی سازش پذیر باشند و از خود تعداد فرزندان بیشتری را باقی بگذارند .

مندل (mendel) در سال 1865 گام های بزرگی را در عرصه علم ژنتیك و توارث صفات از خود به یادگار گذاشت اما نتوانست اثر فوری چندانی بر علم اصلاح نژاد دام داشته باشد.

  چندین سال بعد كم كم دانشمندان دیگری نظیر گالتون در سال 1899 Golton با كشف مجدد قوانین مندلی در علم ژنتیك پیشرفت های زیادی را برای نهادینه كردن علم اصلاح نژاد دام برداشتند و به خوبی به بررسی های كمی اختلاف بین خویشاوندان پرداختند كه اكنون كاربرد وسیعی در علم اصلاح نژاد دام دارد.

از آن پس كم كم دانشمندان زیادی در این علم راه یافته از خود اثرات چشمگیری به جا نهادند . Fisher ،  Wrightو Holdon و Lush در این سال های 1918 تا 1939 با برداشت های درستشان از تكامل موجودات و انتخاب طبیعی علم ژنتیك جمعیت را پایه گذاری نمودند و بر همان اساس قوانین دقیقی را برای شركت نصف به نصف والدین در ایجاد صفات فرزندان پایه گذاری نمودند و حتی از علم آمار برای اندازه گیری و محاسبه صفات اشاره نمودند.

این موفقیت هایی چشم گیر در نهایت باعث افزایش تولید دام های اهلی و همراه كردن این تولیدات با خواست های بشر گردید و نقش مهمی دراصلاح نژاد دام برداشته شد.

تعریف اصلاح دام :

اصلاح دام (Animal breeding) عبارت است از مجموع شیوه های ممكن در بالا بردن ظرفیت ارثی یا ژنتیكی دام ها تا بتواند تبدیل مؤثر مواد گیاهی بر تولیدات دامی را افزایش دهد و به عبارت بهتر با بالابردن كیفیت تولید و افزایش نوع محصول بازدهی بهتری از دام ها را سبب شود.

بنابراین اصلاح نژاد دام علم كاربردی ژنتیك است كه می توان با اصول علم ژنتیك به خوبی سیستم های مدیریتی را فعال نمود تا تأثیرات فراوانی بر میزان تولید ظاهر گردد. اصلاح نژاد یك علم مستقل نبوده و ارتباط تنگاتنگی با سایر علوم دارد. به خصوص علم ژنتیك در برگیرنده اطلاعات ارزشمندی برای علم اصلاح نژاد است شاید هدف كمی اصلاح دام افزایش پتانسیل یا توان تولیدی در موجودات پرورشی باشد ولی این امر آیا فقط با بهبود تغذیه و بهداشت دام صورت می پذیرد . پاسخ سؤال به راحتی روشن است. پتانسیل ژنتیكی حیوانات پرورشی از اهمیت زیادی همانند غذا و بهداشت برخوردار است. دست یافتن به ظرفیت بالای ارثی در دام ها جزء از طریق شناخت ساختمان ژنتیكی و آشنایی با قوانین حاكم بر سیستم انتقال آن ها از نسلی به نسل دیگر ممكن نیست .

صفات مهم اقتصادی در دام ها و طیور عبارتند از :

-افزایش تولید شیر، پشم و گوشت

-         افزایش وزن و تعداد تخم در طیور

-         افزایش تعداد فرزندان

بنابراین این صفات در حقیقت باید ابتدائاً مشخص شود و سپس درباره روش های انتقال آن ها به فرزندان كاملاً بررسی شود. بعضی صفات ممكن است كمی باشد و بعضی كیفی باشد. در این خصوص می توان اشاره نمود كه بسیاری از خصوصیت های رشد وزنی و طولی در ماهیان جزء صفات كمی است ولی برخی از صفات نظیر رنگ ، نوع چشم می تواند به عنوان صفات كیفی و شكل باله ها باشد.

برای پرورش دهندگان ماهی صفات كمی  اهمیت بیشتری از كیفی دارد. اما برای كسانی كه در صنایع تكثیر ماهیان زینتی (‌تكثیر و ازدیاد) مشغول به فعالیت هستند هدف افزایش وزن ماهی نیست بلكه پیدا كردن شكل ظاهری زیبا و رنگ مناسب است بنابراین شبیه صفات كیفی مدنظر قرار می گیرد.

به طور كلی اصلاح دام به جزء به وجود آوردن تغییرات و تنوع ژنتیكی در جوامع حیوانی اهداف دیگری نظیر بهره بـرداری اقتبـاسی و افزایـش توان تولیـدی را دنبال می كند. این علم در حقیقت كاربرد علم ژنتیك است تا بتواند یك جامعه زنده را در حال تغییر مورد بررسی قرار دهد . به همین دلیل نزدیكی بسیاری بین اصلاح دام و ژنتیك جمعیت Population Genetic وجود دارد.  

اصلاح دام در ایران :

آن چه كه در ایران در ارتباط با اصلاح دام صورت گرفته بیشتر جنبه آمیخته گری و دو رگه گیری داشته است . شاید بهتر بتوان گفت كه در زمینه به‌گزینی كارهای اصولی در چند سال گذشته صورت نپذیرفته است.

اولین كارهای مربوط به اصلاح دام برای افزایش میزان شیر و تولید گوشت در دام های ایران به سال های 1333 برمی گردد. در آن زمان نخستین بنگاه پرورش و ترویج دام های خارجی در حیدر آباد كرج فعالیت خود را با وارد نمودن نژادهای خارجی پر تولید و تلقیح آن ها با دام های بومی ایران آغاز نمود.

در سال های 1347 و 1348 ، شیوع طاعون گاوی لطمه جبران ناپذیری به این دورگه‌های بوجود آمده زد و متأسفانه تعداد زیادی از آن ها را از بین برد. در سال‌های بعد نیز دورگه گیری دام های بومی ایران با دام های خارجی شاید بودن هدف مشخص بسیار صورت گرفته است كه هنوز از كیفیت و كمیت دام های تولیدی اطلاعات جامعی در دسترس نیست.

در طبیعت دو ماهی كاملاً یكسان وجود ندارد و تنوع وجود در جهت ماهیان در برگیرنده تمام فتوتیپ های واقعی آن ها هستند. فقط بر اساس اصول ژنتیك می توان بر علل بنیادی تنوع موجود در ماهیان پرداخت و به روش به ارث رسیدن این صفات از والدین به فرزندان پی برد. سابقه پرورش ماهی هر چند خیلی زیاد است اما سابقه اصلاح نژاد ماهیان بسیار كوتاه است و فقط شاید منحصر به چندگونه كپورماهی اصلاح شده و یك یا دو گونه ماهی قزل آلا باشد و بیشتر ماهیان مورد استفاده یا مستقیماً از ذخایر وحشی به وجود آمده اند یا فقط چند نسل از انتخاب آن ها از محیط های طبیعی می گذرد.

در پرورش ماهی نیز مانند پرورش دام فقط قبلاً بر تغـذیه و بـهداشت ماهـیان توجه می شد و اطلاعات زیادی از خصوصیات ژنتیكی ماهیان در دسترس نبود اما در سال های اخیر مدیریت علم ژنتیك و كاربرد آن در پرورش وتكثیر ماهی باعث شده است كه ذخایر ژنتیكی ماهیان بیشتر مورد توجه واقع شود.

مروری بر اصلاحات ژنتیك : 

ژن ها و كروموزم ها (Gene = Locus) :‌ ژن ها واحد بنیادی وراثت بوده و در بسیاری از كتب ژنتیك كلمه لكوس = Locus  یا جایگاه ژنی نیز مترادف آن قرار گرفته می شود در حقیقت واحدهای وراثتی هستند حاوی روزهای بیولوژیك و دارای نقشه ایجاد فنوتیپ Phenotype یك ژن در واقع آرایش خطی زیرواحدهایی است بسیار ویژه و خود قطعه كوچكی است از یك مولكول بسیار بزرگ به نام DNA: Dexy Ribo Nucleic

 ژن ها می توانند به یك یا چند حالت مختلف وجود داشته باشند. به حالت های مختلف یك ژن آلل (Allele) می گویند.

هر ژن در یك جهت ممكن است بیش از 1 تا 10 حالت یا آلل داشته باشد. اگر ژنی 1 آللی باشد یا یك حالت را از خود نشان دهد اصطلاحاً تك حالتی یا mono morphic است ولی اگر یك ژن بتواند دارای چند شكل مختلف باشد پلی مرفیك Poly morphic نامیده می شود.

آن چه كه مسلم است تركیب توالی بازها (به خصوص بازهای جت ) در آلل های مختلف با هم متفاوت بوده و می تواند باعث تنوع در پیام های ژنتیكی شود. و درنهایت فنوتیپ های (صفات های) مختلفی را از خود بروز دهد. بنابراین اجرای هر گونه برنامه اصلاح نژاد و باید اگر به منظور افزایش توان تولید صورت پذیرد به خوبی فنوتیپ های مختلف را شناسایی نموده واریانسی از این فنوتیپ ها تهیه شود و در مورد كنترل ژنتیكی ماهیان برآیند یا در نهایت پس از چند دوره برنامه صحیح اصلاح نژادی به افزایش توان تولیدی دست یافت.

در حقیقت هر ژن مجموعه ای بازهای جفت است كه از یك نظم خطی ویژه برخوردارند و با دو ستون قندریموز و فسفر اتصال دارند.

كاریوتایپینگ چیست Karyotyping : در حقیقت مرتب كردن كروموزوم های یك گونه بر حسب نوع و اندازه ی آن ها است .

برای كاریوتاپینگ دانش انواع كروموزوم ها و به خصوص موقعیت سانترومر آن ها بسیار حائز اهمیت است.

تعداد كروموزم ها در جانوران مختلف متفاوت بوده ولی در یك گونه معین ثابت است.به طور كلی كرموزوم ها بیشتر به صورت جفت یا همولوگ هستد و موجوداتی كه در چنین حالتی به سر ببرند اصلاحاً دیپلوئید یا n 2 كروموزوی = Diploid می باشد.

البته ممكن است بر اثر شوك های حرارتی و یا شیمیایی و یا حتی فشار در هنگام لقاح و تشكیل سلول تخم تغییراتی در تعداد كروموزوم ها ظاهر شود و به عنوان مثال در تتراپلوئیدی  Tetraploid تعداد كروموزم ها به N4 می رسد. این حالت ها بسیار اسثنائی بوده و در طی دوران تكاملی ممكن است اتفاق بیافتد.

در عملیات تكثیر و پرورش ماهی ممكن است به خصوص در مراحل تقسیم سلولی و تشكیل جنین تغییراتی در تعداد كروموزوم ها حاصل شود. در موارد نادری تعداد كروموزوم ها ممكن است 3 برابر گردد. تریپلوئیدی Triploid

البته جمعیت طبیعی ماهـیان تریـپلوئید معـمولاً نادر است.این ماهیـان معمولاًعـقیم می باشند ولی به همین دلیل انرژی برای رشد گنادهای جنسی مصرف نمی كنند واز رشد مناسب در مدت كوتاهی برخوردارند .    رشد خوبی دارند           عقیم        n3

نقطه سانترومر و مركز كرموزوم و فاصله آن بین بازوهای بلند و كوتاه كروموزوم اهمیت زیادی دارد. در گذشته فقط بر اساس تشخیص چشم كروموزوم‌ها را ردیف و مرتب می كردند.

اما در سال های اخیر دانشمندی به نام لیوان Leavan)) با مطالعات خود ثابت نمود كه می توان براساس نسبت بازوهای بزرگ و كوچك نوع كروموزوم را تعیین نمود. به عنوان مثال اگر این نسبت 1 تا 3/1 باشد حتماً كروموزوم ها metacentric متاسانتریك است.

در كاریوتاپینگ دو نكته حائز اهمیت است:

1-   شناسایی جفت كروموزوم های همتایا همولوگ

2-   مرتب كردن كروموزوم ها براساس نوع واندازه آن ها از بزرگ به سمت كوچك .

هنگامی كه در یك جهت افرادی پیدا شوند كه در یك لوكوس معین فقط یك نوع آلل داشته باشند این دو آلل مشابه یكدیگر باشند مثل aa AA BB   در این حالت اصطلاحاً گفته می شود كه در آن لوكوس به صورت خالص یا هموزیگوس Hemozygous می باشند. اما ممكن است در جهت های متفاوت و در یك لوكوس معین دو آلل مختلف وجود داشته باشد   Aa Bb   در این حالت می توان گفت كه در آن لوكوس آلل ها ناخالص هستند و هتروزیگوس Heterozygaus می باشند .

1-   آتوزوم  Autosome كروموزوم های غیر جنسی 2-   جنسی Sex chromosome

تقسیم بندی كروموزوم ها   

آتوزوم : بیشتر كروموزوم های جانور را تشكیل می دهد .

كروموزوم های جنسی ، كه تعداد آن ها كمتر بوده و از نظر شكل نیز با كرووزوم های غیر جنسی كمی متفاوتند به خصوص در جنس نر و ماده این تفاوت ها كاملاً آشكار می گردد.

نكته مهم : تشخیص كروموزوم های جنسی در ماهیان كاری بسیار مشكل است . دانشمندی به نام Sola در 1981 به مطالعه تحلیلی كاریوتایپ 810 گونه از ماهیان استخوانی پرداخت و فقط توانست در 29 گونه از آن ها یعنی كمتر از 6/3 درصد كروموزوم های جنسی را تشخیص دهد و بقیه كروموزوم ها بیشتر از نوع آتوزوم و یا كروموزوم های غیر جنسی بوده است.

نكته: علاوه بر اینكه تعیین جنسیت به ژنتیك برمی گردد ولی دو اصل محیطی نیز در آن دخیل است و در ماهیان نیز ژنتیك والدین نیست بلكه محیط نیز تأثیر گذار است. ثابت شده است اگر به هنگام لقاح و تشكیل سلول تخم ، تغییرات دمایی ، شوری ،‌نور و حتی فشار صورت گیرد. ممكن است در تعیین جنسیت ماهیان تغییرات عمده ای به وجود آید توانایی دخالت در ژنتیك ماهیان به وسیله عوامل محیطی (Envirnmental)  از اهمیت زیادی برخوردار بوده و حتی می توان قبل از آن كه جنسیت در ماهیان كامل شود با استفاده از هورمون های مختلف جمعیت های تك جنسی جهت جلوگیری از تكثیر بی رویه در استخر صورت می پذیرد.

هدف اصلی طرح های اصلاح نژاد ماهیان تیلاپا ،تولید جمعیت های تك جنسی به منظور پیشگیری از تولید مثل آن ها در طی دوره باروری است. به عبارت بهتر می توان فقط با یك نوع دورگه گیری می توان به خوبی جمعیت های خاصی از جنس نر را به وجود آورد. چرا كه در تیلاپا جنسیت نسبتا ساده بوده و فقط به وسیله كروموزوم های جنسی كنترل می شود. اما برخی دیگر از ژن ها نیز وجود دارند كه می توانند سبب تغییر جنسیت شوند. بنابراین می توان گفت روش دو رگه گیری در تولید جمعیت تك جنسی تا 98 درصد موفق است.

وراثت فنوتیپ های كیفی : و تقسیم بندی فنوتیپ ها:

اختلافات فنوتیپی در ماهیان و تمام موجودات زنده به 2 دست كلی 1- تنوع كیفی و 2- تنوع كمی Quantitave Variatiol  تنوع كمی (قابل اندازه گیری)

Qualitive Variation تنوع كیفی (بیشتر با این كار داریم .

در مجموع می توان این دو نوع تقسیم بندی را به سادگی از هم جدا نمود، فنوتیپ هایی از نظیر طول،‌وزن كه قابل اندازه گیری شد معمولاً فنوتیپ های كمی نامیده می شوند. وراثت این نوع فنوتیپ ها كمی مشكل تر و با برنامه ریزی اصلاح نژاد دقیق تری صورت می پذیرد.

اما دسته دوم : فنوتیپ های كیفی می باشد كه به خوبی قابل شناسایی باشد و بیشتر افراد و زیست شناسان با آن ها سرو كار دارند. در این نوع فنوتیپ ها تغییرات تدریجی دیده نمی شود و می توان گفت كه در یك جمعیت زنجیره پیوسته ای را ایجاد نمی كنند. نمونه هایی از این نوع صفات عبارتند از:‌

1-   زالی (آلبینیم) و رنگ طبیعی در گربه ماهی كانالی

2-   رنگ های آبی و رنگ های طبیعی در كپور معمولی

3-    دم چادری و دم گرد در ماهی گوپی

4-   حالت های پشت زنیی و طبیعی در تیلاپیا

5-   الگوهای رنگ آمیزی نظیر خال دار و بی خالی در ماهی پلاتی Platy Lish ماهیان پهن

6-   حالت فلس از نوع خطی – چرمی- آئینه ای وفلس دار كامل در ماهی كپور معمولی .

ژنتیك فنوتیپ های كیفی ساده تر بوده و اغلب به ژنتیك مندل (Mendel Genetic) معروف است. به عبارت بهتر می توان از طریق این ژنتیك كلاسیك به خوبی بروز فنوتیپ های دلخواه را پیش بینی نمود.

نكته : محققین ژنتیك و اصلاح نژاد معمولاً با هدف بهره برداری از ماهیان خاص آن ها را مورد تحقیقات ویژه قرار می دهند. اندازه گیری فنوتیپ در ماهیان به خوبی امكان پذیر است و در نهایت باید این فنوتیپ ها یا صفات مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند ، پس به منظور بهره برداری از پتانسیل بیولوژیكی یك جمعیت باید از واریانس فنوتیپی (Phenotype Variance) آن جمعیت اطلاع كامل حاصل نمود تا بتوان با تجزیه و تحلیل آن به خوبی جمعیت های مختلف را مورد مطالعه قرار داد.

برای تعیین یك برنامه اصلاح نژاد كه قادر به تعیین فراوانی آلل‌ها و فنوتیپ ها باشد باید به خوبی در ابتدا نقشه بیولوژیك آن فنوتیپ شناسایی شود و پس روش مناسب برای انتخاب صفت مورد نظر به سایر نسل ها مورد بررسی قرار گیرد.

یكی از اهداف مدیریت ذخایر ماهیان مولد (Broodstock) افزایش توان تولید می باشد. از لحاظ ژنتیكی چنین كاری باید با برنامه اصلاح نژادی همراه باشد.

در ابتدا برنامه های برگزینی یا Selection  مطرح می گردد تا بتوانند به راحتی تغییر فراوانی آلل ها را امكان پذیر نماید. چرا كه برخی از آلل ها كاهش دهندة توان تولید هستند كه باید آن ها را حذف نمود و برخی از آلل ها سبب افزایش قدرت و پتانسیل تولید می گردند كه باید به ارزیابی و تثبیت آن ها اقدام نمود، بنابراین توانایی فراوانی آلل ها به منظور ارزیابی میزان پیشرفت كار و پیشرفت تولید بسیار حائز اهمیت است.

در یك برنامه اصلاح نژادی محقق باید فنوتیپ های مطلوب و اقتصادی را شناسائی كند و سپس به حذف فنوتیپ ها و یا صفات نامطلوب بپردازد پس از چند نسل توان تولید را به حداكثر برساند.

در حال حاضر توانایی دست بردن به فراوانی آلل ها و فنوتیپ ها بسیار مهم است و اخیراً تولید جهت های همسانرا (Bread True) مورد توجه زیادی قرار گرفته است در ایالات متحده آمریكا و حتی اروپا قوانینی وجود دارد كه اجازه می دهد یك تكثیر كنند یا یك پرورش دهنده در صورتی كه موفق شود یك سویه جدید با زنك مطلوب و خصوصیات ظاهری مناسب و توان تولیدی بالا ایجاد نماید پاداش زحمات خود را دریافت نموده و تولید این سویه را انحصاری نماید.

به عنوان مثال در آمریكا برخی از پرورش دهندگان ماهی قناتی را با رنگ قرمز گل سرخ به وجود آورند و این فقط بر وسیله برگزینی در طی یك برنامه اصلاح نژادی و تولید یك جمعیت همسان زا امكان پذیر شده است.

فنوتیپ های مختلف در ماهیان دارای ارزش های اقتصادی مختلفی هستند برای آنكه یك مدیر اصلاح نژاد بتواند به خوبی برنامه هایی را تنظیم نماید كه به تولید بیشتر دست یابد باید بتواند كلیه فنوتیپ ها را از لحاظ كمی و كیفی شاسایی كرده و از یكدیگر تمایز دهد. پس در یك برنامه دقیق فنوتیپ های نامطلوب به فنوتیپ های مطلوب ارزش بیشتری قائل نشود.

در مورد هر فنوتیپ ارزش یك جمعین هنگامی به حداكثر خود می رسد كه آن جمعیت بتواند گونه‌های همسان زای خود را تولید كند. به عبارت بهتر مولدین قدرت انتقال صفات مطلوب را به فرزندانشان داشته باشند ،‌به همین جهت است كه هدف دست بردن به فراوانی آلل ها و ایجاد فنوتیپ های مطلوب می باشد، تا درنهایت جمعیت های همسان زا تولید گردد. در یك جمله می توان گفت به جمعیتی همسان‌زا گفته می شود كه والدین از نظر صفت یا صفات خصوصی بتوانند در فرزندان و نسل های بعدی نیز این صفات مطلوب را نسل نمایند. 

جهت دریافت فایل مبانی اصلاح نژاد آبزیان لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 5,900 تومان

برچسب ها : مبانی اصلاح نژاد آبزیان , طرح توجیهی مبانی اصلاح نژاد آبزیان , دانلود مبانی اصلاح نژاد آبزیان , آبزیان , اصلاح نژاد آبزیان , تاریخچه اصلاح دام , نژاد آبزیان , مروری بر اصلاحات ژنتیك , دامپروری , کشاورزی , زراعت , دانلود طرح توجیهی , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نامه , دانلود پروژه