روانشناسی ورزش

دسته: تربیت بدنی
بازدید: 135 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 140 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 186

مربیان برتر نیز به جنبه‎های آماده سازی روانی ورزشكاران و ضرورت تدارك آن در طول تمرینات واقفند و بخشی از برنامه آماده‎گی را به آماده سازی روانی اختصاص می‎دهند با وجود این، آماده سازی روانی تا حدود زیادی مورد غفلت قرار گرفته است كه به نظر می‎رسد عمده‎ترین علت این غفلت فقدان آگاهی مربیان در چگونگی آماده سازی روانی ورزشكاران می‎باشد صاحبنظران ورزش چنی

قیمت فایل فقط 8,900 تومان

روانشناسی ورزش

روانشناسی ورزش

مقدمه:

روان‎شناسی ورزشی[1] شاخه‎ای از علم ورزش است كه در جستجوی فراهم نمودن پاسخ به سؤالات مختلف در زمینه‎های رفتار انسانی در حیطه ورزش است. از آنجایی كه روان‎شناسی به مطالعه رفتار می‎پردازد، بالطبع موضوع روان‎شناسی ورزشی نیز مطالعه حركات و فعالیت‎های ورزشی در تمام ابعاد از فعالیت حركتی یك كودك دبستانی تا مسابقات جهانی و المپیك می‎باشد.

اگر چه اهمیّت مسائل روانی در ورزش از چندین سال پیش شناخته شده است با این حال روان‎شناسی ورزشی هنوز دانشی بسیار جوان می‎باشد و در خلال دهه‎های اخیر علاقه و توجه به «روان‎شناسی ورزشی شناختی[2]» افزایش چشم‎گیری یافته است. ابتدا تمام تلاش‎ها در این حیطه معطوف به مردان قهرمان بود اما در سال‎های اخیر این روند متحول شده است و روان‎شناسی ورزشی قهرمانان زن و مرد حرفه‎ای و برجسته افراد شركت كننده در فعالیت‎های غیر حرفه‏ای را نیز مورد توجه قرار می‎دهد. به عبارتی هدف روان‎شناسی ورزشی كمك به ورزشكاران در تمام رده‎های سنی از نوجوانان تا بزرگسالان است.

امروزه متخصصان فیزیولوژی ورزش از دانش روان‎شناسی ورزشی برای كمك به شركت‎كنندگان در برنامه‎های باز پروری قلبی استفاده می‎كنند تا آنها بر ترس خود نسبت به از سرگیری و شروع تمرین غلبه كنند. معلمان همچنین با استفاده از دانش روانشناختی ورزشی شیوه توجه به تأثیرات محیطی را كه باعث بهبود اجرا می‎شوند، به متعلمان خود می‎آموزانند. دست اندر كاران تیمهای جوانان برای اطمینان از كسب تجارب مثبت از سوی ورزشكاران جوان، از روان‎شناسی ورزشی بهره می‎گیرند. و نهایتاً مربیان در تمام سطوح از تكنیكهای روان‎شناسی ورزشی همچون كنترل هیجان، تصویر سازی ذهنی، هدف گزینی و انگیزش كمك می‎گیرند تا ورزشكاران را در تكامل بخشیدن اجراهایشان یاری دهند. اكنون با پیشرفت علم روان‎شناسی ورزشی، بحث مهارت‎های روانی در اجرای عملكردهای ورزشی از اهمییت بسزایی برخوردار شده است و در حالی كه قبلاً به اهمیت آماده سازی جسمانی تأكید می‎شد امروزه قهرمانان هرچه بیشتر بر آماده سازی روانی توجه و تأكید می‎كنند. تجارب كسب شده آنان حاكی از آنست كه وقتی در میدانهای بزرگ با قهرمانانی همتراز به لحاظ جسمی‎به رقابت می‎پردازند، سرانجام آمادگی روانی پیروزی را به نفع یكی از طرفین رقم خواهد زد.

مربیان برتر نیز به جنبه‎های آماده سازی روانی ورزشكاران و ضرورت تدارك آن در طول تمرینات واقفند. و بخشی از برنامه آماده‎گی را به آماده سازی روانی اختصاص می‎دهند. با وجود این، آماده سازی روانی تا حدود زیادی مورد غفلت قرار گرفته است كه به نظر می‎رسد عمده‎ترین علت این غفلت فقدان آگاهی مربیان در چگونگی آماده سازی روانی ورزشكاران می‎باشد. صاحبنظران ورزش چنین می‎پندارند كه ورزش می‎تواند به بازیكنان جوان قدرت اراده‎گری، اعتماد به نفس، نحوه سلوك، برقراری ارتباط با دیگران و تجربه رسیدن به هدفهای مشكل را بیاموزد ولی امروزه می‎دانیم كه این قابلیتها به طور خود بخودی به حداكثر نرسیده و رشد نمی‎یابند مگر اینكه ورزشكار تحت آموزش و تمرین مهارت‎های روانی1 قرار گیرد.

اكنون مهارت‎های روانی در همان نقطه‎ای قرار دارند كه پنجاه سال پیش مهارت‎های جسمانی قرار داشتند مربیان باید به این اعتقاد دست یابند كه مهارت‎های روانی هم چون مهارت‎های جسمانی قابل كسب‎اند و باید به طور اصولی و علمی آموزش داده شوند.

روانشناسی ورزشی:

پیدایش علم روانشناسی ورزشی به قرن بیستم باز می گردد اما اولین مطالعات در این زمینه در سال‎های آخر قرن نوزدهم انجام شد. در واقع به صراحت نمی توان بیان كرد كه روانشناسی ورزشی دقیقاً در چه زمانی بصورت علم مطرح شد, به همین جهت برخی ادعا می‎كنند علم روانشناسی ورزشی همچون نوزادی است كه به تازگی متولد شده است. بطور كلی در ابتدا مطالعه رفتار ورزشی در جهت تشریح اصول و موضوعات روانشناسی عمومی بود و جهت‎گیری مشخصی بعنوان روانشناسی ورزشی دیده نمی شد. دكتر نورمن تریپلت[4] روانشناس دانشگاه ایندیانا, در اوایل سالهای 1897, در مجله‎ آمریكایی روانشناسی مطلبی را منتشر كرد كه به گونه‎ای مستقیم به روانشناسی ورزشی ارتباط داشت. تریپلت پدیده‎ای را بررسی كرد كه اكنون «‎سهولت اجتماعی»[5] می‎نامیم, و آن اثر مساعد مشاهده كنندگان برعملكرد شخص است. او پی برد دوچرخه‎سوارانی كه گروهی فعالیت می‎كنند نسبت به زمانی كه فردی دوچرخه‎سواری می‎كنند, نیز سریع‎تر حركت می كنند. دكتر ای. دبلیو. اسكریپچر[6] روانشناس دانشگاه ییل از مطالعه خود چنین نتیجه گرفت كه شركت در ورزش به دارا شدن ویژگی‎های شخصیتی مطلوب می‎انجامد (مارك، اچ انشل،1380).

دیدگاه جدید مبنی بر اینكه ورزش رقابتی شخصیت ساز است, ریشه در پژوهش‎های اسكرپیچر دارد, اما پیشگام شناخته شده‏‎ روانشناس ورزش دكتر كلمن رابرتز گریفیت[7] است. گریفیت كه به عنوان پدر روانشناسی ورزش از او نام برده می‎شود, بعنوان اولین شخصی است كه سال‎های زیادی را صرف آزمایش‎های منظم روانشناسی ورزشی كرده است(مارك، اچ انشل،1380).

 گریفیت اولین آزمایشگاه روانشناسی ورزش را, به نام آزمایشگاه پژوهش ورزشی در سال 1925 در دانشگاه ایلینوی تأسیس كرد. اگرچه پژوهش درباره اثر عوامل روانی بر عملكرد ورزشی را, در سال 1918 آغاز كرده‎بود. علایق اولیه او شامل اثرهای عوامل روانی و محیطی بر یادگیری و اجرای مهارت‎های حركتی و شخصیت در ورزش بود. او برای آزمایشگاه خود وسایلی را تهیه كرد كه آگاهی از جنبش‎های مهارتی, هوشیاری ذهنی, واكنش‎های زمانی نسبت به بینایی, شنوایی، فشار, ثبات, هماهنگی عصبی ـ عضلانی, تنش‎ها و رهاسازی عضلانی و توانایی‎ عضلانی را اندازه‎گیری می‎كردند. او بر اساس مصاحبه با بازیكن فوتبال ردگرنگ پی برد كه ورزش‎كاران برتر مهارت‎های ورزشی را خودبه‎خود, بدون هیچ یا كمترین اندیشه‎ای, انجام‎می‎دهند.او اولین‎كتاب‎های‎روانشناسی ورزشی را به‎ نام‎های «روانشناسی مربیگری» در سال 1926 و «روانشناسی‎ورزشكاران» در سال 1928 نوشت و اولین درس روانشناسی ورزش را در سال 1923 در دانشگاه ایلینوی تدریس كرد. گریفیت, در تكلیفی كه روانشناسان ورزش امروزی واقعاً بر آن رشك می‎برند, توسط باشگاه شیكاگو‎كانبر[8] استخدام شد تا در فصل مسابقه‎های سال 1938 مشاور روانشناس ورزش تیم باشد. او آزمون‎های حركتی و پرسشنامه‎های روانی گوناگون را اجرا كرد تا توانایی حالت روانی و توانایی بالقوه كنونی ورزشكاران رقابتی را از آغاز آموزش (فصل بهار) تا پایان فصل تعیین كند(مارك، اچ انشل،1380).

 پژوهش روانشناسی ورزشی در دهه‎های 1940 نمود واقعی داشت بجز پایان‎نامه‎های دكترا كه گه‎گاهی نوشته می‎شدند. در این زمان بیش از هر چیز, تأسیس آزمایشگاه‎های یاد‎گیری حركتی رواج یافت كه ار جمله می‎توان آزمایشگاهی را نام برد كه توسط جان لاتر[9] در دانشگاه پنسیلوانیا,كلارنس رگزویل در دانشگاه ویسكاسنین, سی. اچ مك‎لوی در دانشگاه آ‎یوا, و شاید از همه معروف‎تر فرانكلین هنری در دانشگاه كالیفرنیا در بركلی, تأسیس شد (مارك، اچ انشل،1380).

این جنبش زمینه را برای حضور، رشد و ... تربیت بدنی فراهم ساخت كه دارای پیچیده‎ترین رهیافت علمی در پژوهش برای رفتار حركتی بود. همة دانشمندان ورزش به نوبه‎ی خود از بهینه‎بودن طرح, تجهیزات و فنون آماری پژوهشی انتشار بیشتر داده‎های مربوط به فرایندهایی كه زیربنای مهارت‎آمیز عملی و آموختنی بودند, سود جستند. با وجود «خلأ شایان توجه بین سال‎های مولد گریفیت و كارهای پژوهشگران معاصر در روانشناسی ورزش», زمینه روانشناسی ورزش از این تلاش‎های اولیه در پژوهش حركتی, سود برده است (مارك، اچ انشل،1380).

 سرانجام, در دهه‎ی 1960 بود كه روانشناسی ورزش گام‎های بزرگی را برداشت و زمینه علمی كنونی را فراهم آورد. چندین عامل به گسترش این زمینه علمی كمك كردند. كتاب‎های درسی بیشتر از هر زمان دیگر چاپ شدند. از جمله می‎توان به كتاب‎های زیر اشاره كرده:

«رفتار جنبشی و یادگیری حركتی» بریانت‎گرتی[10], «مشكل ورزشكاران و چگونگی مقابله با آنها» بروس اجیلو و توماس تاتكو[11], «یاد‎گیری حركتی و عملكرد انسانی» رابرت ان سینگر[12] و «روانشناسی و رفتار حركتی» جوزف اكسندین[13]. كتاب دیگری به‎نام «مربی‎گری, ورزشكاری, روانشناسی» سینگر[14] اولین كتاب درسی در روانشناسی ورزش بود. این كتاب‎ها محركی برای پژوهش و انتشار فراوان در نشریه‎های علمی بودند. از همه مهم‎تر «فصلنامه‎ی پژوهش» كه اكنون «فصلنامه‎ی پژوهش برای تمرین و ورزش» نامیده می‎شود, از انتشارات پژوهشی رسمی تربیت‎بدنی حرفه‎ای در ایالات‎متحده بود. اما مهم‎تر از پیشرفت پژوهش در روانشناسی ورزشی و رفتار حركتی, كلاس‎ها و برنامه‎های دانشگاهی بود كه منجر به پیدایش بارزترین دانشمندان, در روانشناسی ورزش شد (مارك، اچ انشل،1380).

 عنصر نهایی در رشد روانشناسی ورزش تأسیس چند انجمن حرفه‎ای بود. اولین نشست سالیانه انجمن امریكایی روانشناسی ورزش و فعالیت بدنی در سال 1967 برگزار شد. انجمن كانادایی یاد‎گیری روانی ـ ‎حركتی و روانشناسی ورزش, در سال 1969 آغاز به كار كرد (مارك، اچ انشل،1380).

 این سازمان در آغاز به انجمن كانادایی بهداشت, تربیت‎بدنی, تفریحات سالم و رقص وابسته بود. اما در سال‎های 1977 مستقل شد. در سال 1975, بخشی به اتحادیه امریكایی بهداشت, تربیت‎بدنی, تفریحات سالم و رقص, اضافه شد تا روانشناسی ورزش را در چهارچوب علمی تربیت‎بدنی تقویت كند. آن را آكادمی(فرهنگستان) روانشناسی ورزش نامیدند. هدف فرهنگستان تقویت نگره و پژوهش بود به گونه‎ای كه بتوان در تربیت‎بدنی یا موقعیت ورزشی به كار برد. بعلاوه در سال 1986, پیدایش انجمن پیشرفت روانشناسی‎ورزشی كاربردی بود كه برای پیشبرد رهیافتی اكتشافی‎تر در روانشناسی ورزش آغاز به كار كرد. این انجمن, كه در بر دارنده بزرگترین عضویت روانشناسی حرفه‎ای و دانشجویان در سرتاسر جهان است, دارای سه بخش است:

 روانشناسی بهداشت (كه برای نمونه اثرهای روانی فعالیت‎های بدنی را بررسی می‎كند)روان شناسی درمان (كه مشاورة ورزشی و مطالعة اثر فنون رفتاری و روانی بر عملكرد ورزشی را بررسی می‎كند), و روانشناسی اجتماعی(كه عوامل محیطی بر عواطف و رفتارهای ورزشكاران و مربیان ورزش را مورد مطالعه قرار می‎دهد). اگرچه شاخه روانشناسی ورزش ریشه در علم تربیت‎بدنی دارد, در سال‎های أخیر از سوی روانشناسی مورد پذیرش قرار گرفته است. این موضوع به سبب استفادة قانونی از اصطلاح«روانشناس» است كه نشانگر آموزش دانشگاهی در روانشناسی است. قابل درك است كه, در بین دانشمندان و دست‎اندركاران, بحث‎های شایان توجهی در این باره وجود دارند مبنی بر اینكه كدام علم- تربیت‎بدنی, علم ورزش یا روانشناسی- باید برنامه‎های آموزشی روانشناسان ورزش را هماهنگ كند. به احتمال, در استرالیا, ارتباط بین روانشناسی ورزش و روانشناسی از همه قوی‎تر است, زیرا كه در سال 1992 جامعة روانشناسی استرالیا اولین هیأت روانشناسان ورزش را در سازمان روانشناسی ملی پذیرفت. اهمیت این هیأت در تعیین معیارهایی است كه برای دادن پروانه‎ی كار به روانشناسان ورزش مورد استفاده قرار می‎گیرند. انجمن روانشناسی امریكا دارای بخشی به‎نام بخش روانشناسی ورزش و تمرین است كه گروه علاقمندی مركب از پژوهشگران را تشكیل می‎دهد كه عوامل روانی مرتبط با عملكرد انسانی را مورد مطالعه قرار می‎دهند. اما هدف این گروه این است كه زمینة مطالعه را گسترش دهند نه اینكه معیاری برای پروانه یا مدرك تعیین كند (مارك، اچ انشل،1380). 

 كالج امریكایی پزشكی ورزشی و اتحادیة پزشكی ورزشی استرالیا, گروه‎هایی فرعی در روانشناسی ورزش و تمرین دارند. سرانجام روانشناسی ورزش توسط جامعة بین‎المللی روانشناسی ورزش در سرتاسر جهان شناخته می‎شود (مارك، اچ انشل،1380).

 هدف این سازمان‎ها این است كه برای دانشمندان و دست‎اندركاران و روانشناسی‎ورزشی هویتی ملی و بین‎المللی حاكی از نظام علمی ایجاد كنند. همچنین فرصتی فراهم می‎كنند تا با اعضایشان سالانه ملاقات كنند و 1) ایده‎های خود را مبادله كنند, 2)تجارب پژوهشی خود را توضیح دهند, 3) با دانشمندان و دست‎اندركاران شناخته شده‎ای كه تخصص‎هایشان در زمینه‎های قابل كاربرد در رفتار ورزشی است, صحبت و تبادل نظر كنند, 4) دربارة موضوعات بحث‎‎‎‎‎‎‎‎‎انگیز بحث كنند و تصمیم بگیرند و 5)‎ به كلاس‎ها و بخش‎های مربوطة خود ایده‎های جدید و مهیجی ببرند كه از زمینةموردنظر سرچشمه می‎گیرند. از این سازمان‎ها,‌ نشریه‎های علمی جدید پا گرفته‎اندكه نیازهای این زمینة پژوهشی گسترش یابنده را برطرف كنند. روانشناسی ورزشی اكنون توسط اعضای جامعة دانشگاهی به عنوان علمی معتبر شناخته می‎شود (مارك، اچ انشل،1380).

اكنون باید روشن شده باشد كه روانشناسی دربردارندة زمینة علمی چند بعدی از مطالعه و عمل است. روانشناسی ورزشی از بسیاری از علوم سنتی روانشناسی, مشتق و بنابراین دریرگیرندة روانشناسی اجتماعی (مطالعة رفتار گروهی و عوامل محیطی- موقعیتی كه بر عواطف و اعمال شخص اثر می‎گذارند), روانشناسی شناختی(ارتباط بین اندیشه‎ها عواطف و عملكرد), روانشناسی رشد(تغییرهای شناختی و رفتاری همراه با افزایش سن), روانشناسی تربیتی(عواملی كه بر یادگیری و یادآوری راهبردها و مهارت‎های ورزشی اثر می‎گذارند), روانشناسی بالینی(بررسی موضوع‎های شخصی كه نیازمند مشاورة حرفهایست به گونه‎ای كه احساس رضایت شخصی در ورزش و رسیدن به حداكثر عملكرد به دست آید) و شاخه‎های دیگر است. شاخه‎های علمی روانشناسی در شكل(1) نشان داده شده‎ است. روانشناسی تمرین شاخه‎ای است كه در روانشناسی جنبة سنتی ندارد, اگرچه از نزدیك  با روانشناسی بهداشت ارتباط دارد. (اصانلو، پرستو؛ 1370).

روانشناسی تربیتی                                                                              روانشناسی شناختی

روانشناسی اجتماعی                                                                            روانشناسی بالینی

روانشناسی بهداشت و تمرین                                                                           روانشناسی رشد

روانشناسی شخصیت                                                                            روانشناسی فیزیولوژی

شكل(1): عناصر چندبعدی روانشناسی ورزش(مارك، اچ انشل،1380).

امروزه محققین و تشكیلات مختلفی در سراسر دنیا به مطالعه و بررسی موضوعات متنوعی در قالب روانشناسی ورزشی می‎پردازند. به‎عنوان مثال روانشناسی ورزشی توسط جامعة روانشناسی برای فعالیت ورزشی و تربیت بدنی در امریكای شمالی(NASPSPA)[15] در سه زمینةمختلف تقسیم‎بندی شده است.

روانشناسی ورزشی

یادگیری حركتی‎وكنترل       روانشناسی‎اجتماعی‎وشخصیت       رشد‎وتكامل‎حركتی

شكل شمارة(2): تقسیم یندی حیطه‎های روانشناسی ورزشی براساس تقسیم بندی جامعة روانشناسی ورزشی امریكای شمالی(لامارتین، 1984).

 در یادگیری حركتی اصول یادگیری مهارت‎های حركتی و ورزش, عوامل مؤثر در یادگیری مهارت‎های حركتی, شناخت عوامل اجتماعی و روانی و اهمیت آنها در رابطه با یادگیری مهارت‎های حركتی و نقش بازخورد و انگیزش در یادگیری مهارت‎های ورزشی مورد مطالعه قرار می‎گیرد.

 در روانشناسی اجتماعی و شخصیت, موضوعاتی همچون شخصیت ورزشكاران, پرخاشگری, استرس اضطراب و كنترل شرایط روحی و آمارگی روانی مدنظر می‎باشد. و نهایتاً در رشد و تكامل حركتی, مراحل مختلف رشد, نقش عوامل ارثی و محیط در رشد, روند تكاملی حركات, توانایی‎های جسمانی و ادراكی و برنامه‎ریزی حركتی برای كودكان مطرح می‎باشد (لامارتین، 1984).

 فولهام[16](1999) روانشناسان ورزشی را به دو دسته تقسیم می‎كند: روانشناسان ورزشی بالینی و تربیتی. او معتقد است روانشناسان ورزشی بالینی عملكردشان در رابطه با مسائل همچون به هم‎ریختگی تغذیه‎ای, خشونت‎گرایی, آشفتگی شخصیت, افسردگی شدید و روان‎درمانی است اما روانشناسان ورزشی تربیتی مسائلی همچون هدف‎چینی, تصویرسازی ذهنی, انگیزش, تمركز, اعتماد به نفس و آمادگی ذهنی را در رابطه با ورزشكاران پیگیری می‎كنند (فولهام، 1991).

مفهوم روانشناسی ورزشی:

روانشناسی ورزشی یكی از موارد كاربرد ویژة دانش روانشناسی را تشكیل داده و موضوعاتی همچون شخصیت, عوامل روانی اجتماعی, انگیزش, كنترل استرس و اضطراب, آموزش حركتی, اعتماد به نفس و سایر مهارت‎های روانی كه لازمة یادگیری و اجرای مطلوب مهارت‎های حركتی می‎باشد را مورد بررسی و مطالعه قرار می‎دهد. به‎عبارتی دیگر مطالعة رفتار فردی در ورزش و فعالیت‎های حركتی تعیین میزان تأثیر فاكتورهای روانی بر روی فعالیت‎های حركتی و تعیین كیفیت اثرگذاری تجربیات اولیة حركتی افراد بر روی عوامل روانی, موضوعاتی هستند كه مورد توجه روانشناسان ورزشی قرار می‎گیرد. بنابراین روانشناسان ورزشی در پی یافتن اطلاعات مفید و باارزش در رابطه با بهبود سطح فعالیت‎های ورزشی افراد در هر دوجنبه روش‎های انفرادی و تیمی می‎باشند (محرم زاده، مهرداد؛ مبانی روانی ـ اجتماعی).

تعریفی كه «فدراسیون اروپایی روانشناسی ورزشی و تربیت بدنی» از این رشته به عمل آورده است, به شرح هدف‎های كلی و قسمت‎های اصلی آن می‎پردازد. به این شرح كه «روانشناسی ورزشی دارای موضوع مخصوص به خود می‎باشد, این دانش به مطالعة انسان و حركات او در جریان تمرینات بدنی, مسابقات ورزشی و فعالیت‎های بازی‎گونه در هوای آزاد می‎پردازد. روانشناسی ورزشی سطوح مختلف ژنتیك, نتایج مؤثر این فعالیت‎ها در فرد و گروه و تأثیر آن در ضعیف‎ترین, قوی‎ترین و پراستعدادترین افراد در تمام زمینه‎های روانی-حركتی و تربیت بدنی و ورزش را در نظر دارد (توماس، ریموند، روان‎شناسی ورزشی).

دبورآ.ست[17] و چارلزآ.بوچر[18](1984) در این زمینه معتقدند: روانشناسی ورزشی عملی است‎كه‎ازتكنیك‎های ارزیابی شناختی و راهبردهای مداخله‎ای برای كمك به افراد جهت نیل به اجرای برتر استفاده می‎كند(وست دبورآ، بوژر، چارلز آ، مبانی تربیت بدنی و ورزش).

دكتر نمازی‎زاده روانشناسی ورزشی را كاربرد اصول و یافته‎های روانشناسی در یادگیری مهارت‎های ورزشی و رفتارهای جنبشی انسان در كلیة شئون ورزش و تربیت بدنی می‎داند (رحمانی نیا، فرهاد؛ مبانی روانی ـ اجتماعی در تربیت بدنی).

گولد[19] و وینبرگ[20] (1995) اظهار می‎كند كه روانشناسی ورزشی یه اهمیت مطالعة رفتار افراد در ورزش و تمرین می‎پردازد و روانشناسان ورزشی اصول و دستورالعمل‎هایی را كه مربیان می‎توانند برای كمك به بزرگسالان و خردسالان, جهت شركت در ورزش‎ها و سودمندی از تمرینات مورد استفاده قرار دهند, مشخص می‎كنند.

آنها معتقدند كه روانشناسان ورزشی دو هدف مهم دارند:

1 ـ آموزش چگونگی تأثیر عوامل روانی بر عملكرد جسمانی افراد.

2ـ پی بردن به این موضوع كه مشاركت در ورزش‎ها چگویه باعث پیشرفت جنبه‎های روانی شخصیت, سلامتی و احساس خوب بودن می‎شود.

و در پایان بیان می‎كنند, هنگامی‎كه روانشناس ورزشی یا یك ورزشكار با تیم ورزشی شروع به كار می‎كند, او برنامه‎اش را در قالب یك برنامة تمرینی مهارت‎های روانی طرح‎ریزی می‎نماید كه این برنامه به ورزشكاران كمك‎می‎كند تا بطور هم‎زمان مهارت‎های روانی و جسمانی خود را افزایش دهند (دكتر گلد، 1995).

 مهارت‎های روانی:

با پیشرفت علم روانشناسی بحث مهارت‎های روانی در اجرای عملكردهای ورزشی از اهمیت بسزایی برخوردار شده است و در حالیكه قبلاً به اهمیت آماده‎سازی جسمانی تأكید می‎شدروانشناسان ورزشی, مربیان و ورزشكاران هرچه بیشتر بر آماده‎سازی روانی توجه و تأكید می‎كنند (هالیوار، 1997).

  امروزه با استفاده از مهارت‎های روانی پیشرفت قابل ملاحظه‎ای در عملكرد ورزشكاران حرفه‎ای- المپیك و سطوح دانشگاهی به وجود آمده است (مارتنز راینر، (1987).

 جك نیكلوس[21], لاری برد[22], رجی جكسون[23] و فران‎تاركنتون[24] و بسیاری از ورزشكاران بزرگ برای بخش ذهنی و روانی د رمسابقات اهمیت بسیار بالایی قائلند و معتقدند این مسئله در تعیین نتیجه, اعتبار بالایی دارد. منظور آنها از اعتبار دادن بسیار بالا به آمادگی روانی اینست كه هنگامی‎كه قهرمانان از نظر مهارت‎های بدنی در سطح بالایی قرار می‎گیرند و همان سطح بالایی مسابقات آماده می‎شوند, احتمالاً فردی موفق می‎شود كه از نظر روانی آمادگی داشته باشد (مارتنز ، راینر؛ 1373).

مهارت‎های روانی به ورزشكاران اجازه می‎دهد تا در هنگام مسابقه اعتماد به نفس پیدا كند و اطلاعاتی برای او فراهم كند كه باعث می‎شود بدن و ذهن برای اجرای بهینه آمادگی پیدا كنند و سبب بروز پیشرفت در ورزشكارمی‎شود(وست دبورآ، بوچز، چالزآ؛ 1374) و نهایتاً به افزایش عملكردهای ورزشی آنها,تعدیل‎هیجانات, افزایش تمركز,توسعة اعتماد به نفس, بالا بردن میزان یادگیری و... منجر خواهد شد (آقا علی نژاد،حمید؛ 1376).

چندین نظریه در رابطه با تمرین مهارت‎های روانی وجود دارد. یكی از آنها اینست كه مهارت‎های روانی فقط در ارتباط با ورزشكاران غیر حرفه‎ای است كه قاعدتاً این موضوع را مشخص‎ خواهد كرد زیرا اگر مهارت‎های روانی آموخته شود, نهایتاً اثرات بسیار مفیدی برای تمام ورزشكاران دارد.

نظریة دوم اینست كه برنامة تمرین مهارت‎های روانی فقط برای ورزشكاران حرفه‎ای است كه این موضوع هم قابل تأیید نمی‎باشد زیرا روانشناسان ورزشی برنامه‎هایشان را در ارتباط با جوانان, ورزشكاران در حال پیشرفت و حتی افراد خاص مانند عقب‎ماندگان ذهنی, معلولین جسمی و ناشنوایان طرح‎ریزی می‎كنند.

و نهایتاً سومین نظریه اینست كه مهارت‎های روانی سریع آموخته می‎شوند. اكثر مربیان و بازیكنان فكر می‎كنند كه این مهارت‎ها را سریع خواهند آموخت و فقط در طی چند جلسه بازخورد مثبتی برای آنها مهیا خواهد شد, در صورتی‎كه تمرین این مهارت‎ها به زمان و تمرین مناسب نیاز دارد (فولهام، آ؛ 1999).

هرچند محتوای برنامه‎های آمادگی روانی, در رشته‎های مختلف ورزشی متفاوت است ولی بر اساس اظهارات ویلی, تمامی برنامه‎های آمادگی روانی دارای موضوعات مشتركی هستند كه از جمله می‎توان به مهارت‎های كنترل توجه(تمركز), انگیزش, توسعة اعتماد به نفس, تصویرسازی ذهنی, هدف‎گزینی مهارت‎های خودآگاهی[25] و عزت نفس[26] اشاره نمود (ویلی، 1986)

گولد و وینبرگ در این زمینه معتقدند تعدادی از اجزای مهارت‎های روانی كه برای مربیان و ورزشكاران مفید است عبارتند از: تمركز, اعتماد به نفس, كنترل حالات روانی, كنترل انگیزش, تصویرسازی ذهنی, هدف‎گزینی و خودصحبتی (دكتر گلد، 1995).

 مارتنز در كتاب روانشناسی ورزشی مهارت پایه را جهت تمرینات روانی مطرح ساخته است كه شامل:

1 ـ مهارت‎های تصویری

2 ـ تنظیم انرژی روانی

3 ـ تنظیم فشار قوی

4 ـ مهارت‎های توجه

5 ـ مهارت‎های تدوین اهداف

او معتقد است این مهارت‎های روانی ارتباط نزدیك و درونی با هم دارند و توسعة یك مهارت به پیشرفت مهارت‎های دیگر كمك می‎كند كه در شكل(2) نشان داده شده است.

تنظیم فشار روانی

تدوین اهداف

مهارت‎های تصویری

مهارت‎های توجه

شكل شمارة(3): ارتباطات درونی میان مهارت‎های روانی (مارتنز، راینر؛ 1373)

وی در ادامه می‎افزاید استفاده از مهارت‎های روانی مانند مهارت‎های بدنی است كه ابتدا باید اصول را یادگرفت و چیز دیگری را نمی‎توان جایگزین این اصول كرد. سپس باید توانایی تركیب اصول مهارت‎های روانی را در شرایط مسابقات پیدا نمود (مارتنز، راینز؛ 1373).

 مارتنز همچنین در مورد یادگیری مهارت‎های روانی معتقد است كه تمرین مربوط به مهارت‎های روانی را می‎توان در سه مرحله آموخته می‎شود:

1 ـ آموزش موردی مهارت‎های روانی

2 ـ كسب مهارت‎های روانی از طریق برنامة تدوین شده و با استفاده از بهترین اطلاعات قابل دسترس

3 ـ تمرین مهارت‎ها به‎گونه‎ای كه بتوان آن را در مسابقات بكار گرفت

و وی روش‎كسب مهارت‎ها را بدین صورت تقسیم‎بندی می‎كند:

1 ـ خودسازمانی و نظارت بر كار خود

2 ـ خودسنجی

3 ـ خود تقویتی می‎باشد (مارك، اچ انشل).

مارتین[27] در زمینة استفاده از برنامه تمرین مهارت‎های روانی اظهار می‎دارد:

مربی زمانی كه از برنامة تمرین مهارت‎های روانی(PST)[28] استفاده می‎كند باید مشخص كند آیا این برنامه قرار است صرفاً شانس برنده شدن تیم را بالا ببرد یا اینكه به بهتر شدن عملكرد فردی ورزشكاران كمك كند. به محض اینكه تصمیم گرفته شد باید از برنامه استفاده شود كه اولین قدم عبارت خواهد بود از:

تشكیل جلسه در قبل از تمرین و معرفی كل برنامه و آشنا نمودن ورزشكاران با مفاهیم كلیدی و نهایتاً برای‎تعیین‎سطح مهارت‎های فعلی و مقایسة آن با بعد از تمرین, از پرسشنامه استفاده شود (مارتنز، راینر؛ 1987).

---

جهت دریافت فایل روانشناسی ورزش لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 8,900 تومان

برچسب ها : روانشناسی ورزش , طرح توجیهی روانشناسی ورزش , دانلود روانشناسی ورزش , روانشناسی ورزشی , مهارت‎های روانی , روانشناسی تربیتی , روانشناسی اجتماعی , روانشناسی , ورزش , دانلود طرح توجیهی , پروژه دانشجویی , تربیت بدنی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نامه , دانلود پروژه