نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع

دسته: روانشناسی و علوم تربیتی
بازدید: 72 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 88 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 111

تاریخ نهضت های اسلامی آكنده از حضور مردان و زنانی است كه در عرصة جهاد، خالصانه به میدان عمل آمدند و با جان فشانی و ایثار، بی نام و نشان از خویش، حق را بر اریكة عدالت نشاندند در این نوشتار تلاش شده است تا در دو بخش مجزا پس از مقدمه، تعاریف و مفاهیم فرهنگ ایثار و مصادیق عینی و عملی آن به شكل مشروح بیان شود

قیمت فایل فقط 5,900 تومان

نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع

فهرست مطالب

فصل اول: كلیات..................................................................................................

1- مقدمه ............................................................................................................

2- بیان مسئله.....................................................................................................

2-1 اهمیت و ضرورت مسئله.............................................................................

3-1 اهداف پژوهش............................................................................................

4-1 جامعه آماری...............................................................................................

5-1 نمونه و روش نمونه گیری..........................................................................

6-1 روش تحقیق................................................................................................

7-1 مراحل اجرای تحقیق...................................................................................

8-1 مشكلات تحقیق............................................................................................

9-1 ارائه پیشنهادات...........................................................................................

فصل دوم: ایثار در منابع اسلامی.....................................................................

2-تعریف ایثار.....................................................................................................

1-2 نمونه ای از آیات قرآن كریم درباره ایثار و شهادت..................................

3-انواع ایثار........................................................................................................

1-3 جهاد............................................................................................................

2-3 شهادت........................................................................................................

3-3 فنای عاشق در معشوق...............................................................................

4-3 دهش و بخشش...........................................................................................

5-3 انفاق............................................................................................................

6-3 جامعه پزشكی.............................................................................................

4-ایثار پیامبر (ص) و اهل بیت(ع).......................................................................

1-4 ایثار پیامبر در راه ترویج اسلام..................................................................

1-1-4 ایثار در آئین محمدی (ص) و ائمه اطهار (ع)..........................................

2-1-4 ایثار انصار نسبت به مهاجران...............................................................

2-4 ایثار حضرت علی........................................................................................

3-4 حماسه حسینی............................................................................................     

5 شهادت.............................................................................................................

1-5 فلسفه وجودی فرهنگ ایثار و شهادت در مكتب اسلام...............................

1-1-5 ایثار و شهادت در تاریخ اسلام..............................................................

2-5 شهادت طلبی و انتفاضه..............................................................................

3-5 انگیزه های شهادت طلبی.............................................................................

4-5 شهادت در دین یهود...................................................................................

5-5 شهادت در مسیحیت....................................................................................

6-5 ایثار و شهادت طلبی در تاریخ پر بار انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی.........

1-6-5 شهید و شهادت از دیدگاه امام خمینی (ره)............................................

2-6-5 شهادت در بسته تاریخ از دیدگاه امام خمینی (ره).................................

3-6-5 مفهوم و ارزش شهادت از دیدگاه امام خمینی (ره)...............................

4-6-5 مقام و منزلت شهدا از دیدگاه امام خمینی (ره)......................................

فصل سوم: تأثیر ایثار در تكامل فرد و اجتماع.................................................

6-تأثیر ایثار در تكامل فرد.................................................................................

1-6 ایثار و خدا محوری.....................................................................................

2-6 نقش ایثار در رشد و تعالی انسان...............................................................

3-6 ایثار و عزت نفس........................................................................................

4-6 ایثار و توجه به آخرت.................................................................................

5-6 ایثار و صبوری در برابر ناملایمات............................................................

7- تأثیر ایثار در تكامل اجتماع...........................................................................

8-ترویج فرهنگ ایثار در حوزه اجتماعی............................................................

1-8 سطح نخست (خانواده)................................................................................

2-8 سطح دوم (محیط جغرافیایی)......................................................................

3-8-سطح سوم (جامعه)....................................................................................

9-ترویج ایثار در حوزه فرهنگی.........................................................................

10-ترویج ایثار در حوزه سیاسی ......................................................................

11- ترویج ایثار در حوزه اقتصادی...................................................................

فصل چهارم: بررسی دیدگاه دانش آموزان در خصوص مفهوم ایثار و تأثیر در تكامل فرد

و اجتماع..............................................................................................................

12-جداول و نتایج...............................................................................................

13-نتیجه گیری...................................................................................................

14-فهرست منابع و مآخذ...................................................................................

15-ضمائم..........................................................................................................

1-15 نمونه پرسشنامه.......................................................................................

2-15 نمونه مصاحبه..........................................................................................

1-مقدمه:

اكنون كه از پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی با عراق سال ها می گذرد، باید ارزش ها و آرمان های اصیل و ارزش های اسلام ناب محمدی (ص) را در جامعه پیدا كنیم كه این امر در زمانی انجام می پذیرد كه فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه پی‌ریزی و نهادینه شود.

اصولاً یكی از مسائل مهم جامعه ای كه مدعی حضور گفتگوی تمدن هاست پی بردن به اصالت تمدن ها و فرهنگ ها و انگیزة خالص و ناب شهدا است. در این عرصه تنها زمینه ای كه از فرهنگ و شهادت داشتیم عنوانی بود كه در طوب زندگی خود در لوح روح خود حك كرده ایم. زمینه ای كه خانواده ها یا شهدا و ایثارگران دارای درك بالاتر و بهتری از آن هستند برای این موضوع ما به كتاب هایی كه فلسفه ایثار و فرهنگ آن را عمیق تر بیان كرده بسیار توجه و اشاره كردیم.

مسئله دیگر كه ما در این مقاله و یا تحقیق آن را مورد توجه قرار دادیم، ارزش هایی بود كه در جوامع و ادیان مختلف برای نامیدن یك فرد به عنوان شهید ملاك قرار می‌گیرد. پس برای این امر ابتدا باید انگیزه های شهادت طلبی را در جوامع مختلف بررسی كردیم.

نتایج این پژوهش به ما كمك می‌كند تا هاله ای از تقدس و معنویت و روح، را فرا گیرد و در درك بهتر فرهنگ ایثار و شهادت ما را یاری دهد.

1-1بیان مسئله

مسئله مورد نظر در پژوهش حاضر بررسی جایگاه ایثار در منابع اسلامی، انواع ایثار، تذثیر ایثار فرهنگ فرد و اجتماع و عوامل گسترش دهنده و باز دارنده ایثار می‌باشد.

1-تعریف مفهومی ایثار و جایگاه آن در اسلام؟

2-بررسی انواع ایثار

3-تأثیر ایثار بر فرد و اجتماع

4-بررسی عوامل گسترش دهنده و بازدارنده ایثار

5-بررسی ایثار و شهادت در دین های مسیح و یهود

2-1- اهمیت و ضرورت مسئله:

تاریخ نهضت های اسلامی آكنده از حضور مردان و زنانی است كه در عرصة جهاد، خالصانه به میدان عمل آمدند و با جان فشانی و ایثار، بی نام و نشان از خویش، حق را بر اریكة عدالت نشاندند در این نوشتار تلاش شده است تا در دو بخش مجزا پس از مقدمه، تعاریف و مفاهیم فرهنگ ایثار و مصادیق عینی و عملی آن به شكل مشروح بیان شود.

فرهنگ شهادت و ایثار، تجلی بخش هویت دینی و احیای ارزش هایی است كه حیات اندیشه یك جامعة انسانی را ضمانت می‌كند و بهداشت روانی انسان را در عرصه های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی شكل می‌دهد. به دیگر سخن، شهیدان، در یك انتخاب آگاهانه، با نفی خویش به نفع جامعه و یك اندیشه همت می گمارند، و فضای رخوت و غفلت عصر خود را به فضای تلاش و بینش فرا می خوانند. آنان به كابلد بی رمق یك جامعه، روح خودباوری می دهند و حیات و حركت ارزش هایی كه در طوفان حوادث به فراموشی سپرده شده است به منصة ظهور می رسانند.

طو دو دهة اخیر انقلاب اسلامی، ملت ایران، حوادث زیادی را تجربه كرده است. انقلاب اسلامی یك پدیدة منحصر به فرد در تاریخ معاصر بود و هشت سال دفاع مقدس نیز متمایزترین جدال قرن در این عرصه، ظهور و حضور مردان بزرگ و اندیشه های ناب و پاك، مفاهیم عمیق ارزش های انسانی را در جهان بشریت متجلی ساخت و مبانی فرهنگ نوین الهی و دینی را به عنوان یك هویت زنده و جاوید به صحنه كشاند. گرچه این فرهنگ ریشه در تعالیم عالیة اسلام داشت. اما در قالب جدید با مفاهیم و مصادیق نوین خود، پا به میدان گذاردند و در حوزه های گوناگون اجتماع و خانواده اثر گذارده است.

اینك پس از گذشت سال ها از حماسة به یادماندنی و به میدان آمدن نسل نوخاستة انقلاب، شاهد بروز نگرش ها، نیازها و ارزش های جدیدی در گسترة سیاست، فرهنگ و اقتصاد جامعه هستیم كه تأمل و تدبر متولیان فرهنگی را جلب نموده است. بی گمان راه پیشرفت جامعة اسلامی درك صحیح و روشن از فرهنگ ایثار و شهادت است و زنده نگه داشتن یاد و خاطره آنها وظیفة اقشار مختلف اجتماع است.

اگر بتوانیم در كنار نیازهای روزمرگی شهروندان امروز، نیاز پاسداشت این حریم را به آنان تعلیم دهیم، امنیت روانی- اجتماعی آنان را تضمین كرده ایم.

3-1 اهداف پژوهش

1)بررسی ارتباط ایثار با عقاید و باورهای دینی

2)بررسی ایثار به عنوان یكی از آموزه های ناب اسلامی

3)بررسی و تحلیل نقش ایثار در تكامل بشر و جوامع بشری

4)بررسی تأثیر ایثار در حوزه های گوناگون اجتماعی

4-1جامعة آماری

الف)منابع كتابخانه ای شامل: كتابها، جزوات، مجلات و منابع چاپی دیگر و مراجعه به سایت های اینترنتی معتبر و مرتبط

ب)دانش آموزان شاغل به تحصیل دبیرستان شاهد عصمت

5-1 نمونه و روش نمونه گیری

در تحقیق كتابخانه ای نمونه آماری شامل كتابهای مرتبط با موضوع ایثار می‌باشد.

در تحقیق میدانی نمونه مورد بررسی پس از حذف پرسش نامه های ناقص 50 نفر است كه همگی از بین دانش آموزان دختر مشغول تحصیل در دبیرستان شاهد عصمت می‌باشد كه همگی به طور تصادفی انتخاب شده اند.

6-1روش تحقیق

در تحقیق حاضر مطابق با اهداف تحقیق از دو روش تحقیق تاریخی (برای جمع آوری اطلاعات كتابخانه ای) و روش پیمایشی برای جمع آوری نظرات دانش آموزان استفاده شده است.

ابزارجمع آوری اطلاعات: در زمینه ی تئوری و نظری خصوصاً ایثار در منابع اسلام و مباحث اسلامی و همین طور ایثار در ادیان دیگر نیز تأثیر آن در حوزه های گوناگون اجتماع از طریق مطالعات كتابخانه ای و بخشی از مطالب نیز از طریق مصاحبه با چند تن از ایثارگران در زمینه های گوناگون و نیز محیط خارج از مدرسه صورت گرفته و قسمتی دیگر كه پرسش نامه می‌باشد و در درون مدرسه توسط پرسش گران پرسش شده است.

7-1 مراحل اجرای تحقیق:

مطالعات كتابخانه ای توسط اعضای گروه و با بهره گیری از منابع موجود نیز سایت‌های گوناگون اینترنتی انجام شده است. مصاحبه نیز در داخل مدرسه و خارج مدرسه توسط مصاحبه كنندگان صورت گرفته و به پرسش نامه و بعد از تهیه و تنظیم و بررسی در اختیار دانش آموزان دختر دبیرستان شاهد عصمت قرار گرفت و پس از پر شدن پرسش نامه كدگذاری شده و اطلاعات آن استخراج شد و سپس از طریق كامپیوتر نمودار بشكل نرم افزاری درآمد و درصد فراوانی ترسیم گردید.

8-1 مشكلات تحقیق:

از جمله مشكلات این تحقیق، عدم وجود كتب و تحقیقات و منابع كافی و جدید در زمینة ایثار و تأثیر قرآن در حوزه های گوناگون اجتماع بود. كتب موجود بیشتر در رابطه با ایثار و نقش آن در 8 سال دفاع مقدس ایران و نیز ایثار و شهادت طلبی بود. مشكل دیگر نیز، كمبود وقت و تعداد نمونه آماری 50 پرسشنامه (بعد از حذف پرسش نامه های ناقص) می‌باشد.

برای كسب اطلاعات جدید و نیز برای بررسی ایثار در جوامع دیگر، شناخت زیادی از سایت های اینترنتی نبود، و فقط تعداد محدودی از سایتهای موجود استفاده شده است.

9-1 ارائه پیشنهادات:

ضمن تشكر از معلم راهنمای گروه، سركار خانم زارع پیشه و مدیریت محترم دبیرستان، سركار خانم حسینی كه در این تحقیق كمال همكاری را با ما داشتند.

از عزیزانی كه تحقیق را مورد بررسی قرار می دهند، تقاضا داریم كه با تحلیل همه جانبة مباحث مطرح شده را از برای نهادی كردن ایثار به عنوان یك فرهنگ در جامعه، هموار نمایند و با مطالعات و پژوهش های گسترده تر، زمینه را برای مشاركت بیشتر نوجوانان كه در حدود 50% جامعه را شامل می شوند، فراهم كنند. به امید روزی كه شاهد نهادی شدن تمامی ارزش های اسلامی و انسانی خصوصاً ایثار در جامعه باشیم.

ضمن تشكر از مدیریت محترم مدرسه، سركار خانم حسینی و دبیر راهنما، سركار خانم زارع پیشه كه در این تحقیق با ما كمال همكاری را كردند.

از مسؤولین و عزیزان محترمی كه این تحقیق را مورد بررسی قرار می دهند خواهشمندیم كه تحقیقات بررسی شده به اشكال مختلف مانند كتب درسی و … در اختیار نسلهای آینده برای پیشبرد اهداف عالی آیین جمهوری كه ایثار یكی از اصول آن است قرار دهید و نواقص آن را در اجتماع رفع كنیم تا شاهد پایه گذاری و نهادی شدن این اصول در جامعه به خصوص در تك تك افراد نسب آینده باشیم تا حداقل آینده ای رو به رشد امیدوار باشیم.

2-تعریف ایثار

یكی از ارزش های اخلاقی كه در همه جوامع از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است و آن یعنی منافع جامعه را بر منافع خود ترجیخ دادن و تجلی آن در عمل شهید در بالاتری حد است، چرا كه با فدا كردن جان خویش بزرگترین فداكاری و ایثار را برای مردم انجام داده است.

ایثار، برگزیدن و فرض دیگران را به غرض خویش مقدم داشتن منفعت غیر را بر مصلحت خود مقدم داشتن و این كمال سخاوت است …دیگری را در رساندن به منفعت و دفع مضرت بر خود مقدم داشتن و آن نهایت برادری است.[1]

هم چنین تعاریف را هم برای ایثار بر شمرده اند.

1-   خدا محوری در مقابل خود محوری

2-   ایثار، ترجیح دادن منافع دیگران بر منافع خود (شهادت طلبی عالی ترین درجة ایثار است)

3-   آخرت را بر دنیا ترجیح دادن

4-   اطاعت بی چون و چرا از مقام والای ولایت تا پای جان

5-   رجحان ارزش های انسانی بر منافع شخصی

6-   در مسیر كمال حركت دادن تا آنجا كه (شهید نظر می‌كند به وجه الله)

7-   صبر و استقامت در مقابل مشكلات برای نیل به اهداف عالیه

8-   سازش ناپذیری در مقابل دشمنان

9-   عزت نفس و زیر بار ذلت نرفتن

10-           نترسیدن از مرگ

و مواردی دیگری را كه می توان به این مجموعه افزود:

11-ابلاغ فرامین الهی در ترویج و احیای امر به معروف و نهی از منكر

12-تذهیب نفس و كسب فضایل اخلاقی در جهت اشاعة رشد معنوی انسان

13-مقدم داشتن دیگری بر خویشتن[2]

14-از خودگذشتگی كه از خودگذشتگی صفات مردان شریف و كریم است و تمرین بندگی لازم داشته از ریسمان و اعتقاد ریشه دار صاحبش حكایت دارد. [3][4]

1-2 نمونه ای از آیات قرآن كریم دربارة ایثار و شهادت

ایثار تجلی عاطفه انسانی است نقطه اوج سلامت روان است و اعتبار دهندة صفات عالیه آدمی نسبت به بارزترین شخصیتی كه به این مفهوم عمیق و انسانی، حیات و حركت بخشیده است، ائمه معصومین (ع) هستند كه برابر نص صریح آیات نورانی قرآن كریم از ابتدایی ترین نیازهای خود به نفع دیگری چشم پوشی نمودند.

دربارة ایثار و شهادت می توان به آیات ذیل اشاره كرد:

1-(انا لله و انا الیه راجعون) (بقره- آیه 156)

2-(و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله الیه امواتاً بل احیاء عند ربهم برزقون) (آل عمران- 196)

3-(ارجعی الی ربك) (فجر-28)

4-(انما اعظكم بواحده) (سبأ-46)

5-(ما عندكم ینفذو ما عندالله باق) (نحل-96)

6-(یا لیتنی كنت معكم فافوز فوزاً عظیما) (زیارت وارث و مفتیح الجنان)

قرآن كریم در ستایش انصار می فرماید:(والذین تبوأ ولدار والایمان من قبلهم یجنون من هاجر الیهم و لا یجدون فی صدرهم حاجه مما اوتوا و یؤثرون علی انفسهم و لو كانت بهم خصاصه)

و آنان كه از پیش مدینه را خانه ایمان گردانیدند و مهاجران را كه به سوی آنها آمدند دوست می دارند و از این كه پیغمبر (ص) اموال بنی نضیر را به آنها اختصاص داد و از آن غنایم چیزی به انصار اعطا ننمود در دل خویش هیچ كینه و حسدی دربارة مهاجران نمی یابند و همه چیز به چیزی نیازمند باشند مهاجران را در آن چیز به خود مقدم میدارند و آن را در اختیار آنها می دهند.[5] (حشر:9)3

3-انواع جهاد

1-3 جهاد

جهاد كه بسته شهادت طلبی است در فروعات دین قرار گرفته و از آموزه های مهم دینی می‌باشد. جهاد به معنی وسیع تلاش پیگیر با تمام توان، برای گذشتن از گذرگاههای حیات- ضرورتی است اجتناب ناپذیر كه برای هیچ فرد و جامعه ای در تكاپوی عرصة حیات از آن گریزی نیست.

صحنه های هر جهاد مقدسی نمایانگر عظمت ایثار و اوج تعالی روح و شكوه سازندگی در راه خدا و رهائی انسان ها است ولی همواره سوی دیگر آن نیز آلوده، نمایشی از بازیگری عناصری پلید و انسان های وارونه ای است كه منافع خود را در اسارت مردم در حال رشد و سد راه بوده و تعالی انسان ها و بازگرداندن آن ها به قهقرا و پستی می‌دانند.

آن چه كه به جهاد در بینش اسلامی امتیاز و جلوة ویژه بخشیدن است، هدفهای والای مشخص است كه تلاش ها به سوی آن بسیج می شود و نیز راه ها و كیفیت های ممتازی است كه در پیشبرد آن هدفها مورد استفاده قرار می گیرد.

جهاد را می توان با توجه به سخنان ائمه (ع) و بزرگان دین از جمله حضرت امام خمینی (ع) به دو نوع تقسیم كرد:

الف)جهاد اكبر، كه همان مبارزه نفس است، از نفس ، از خویشتن گذشتن و به خدا رسیدن كه مصداق یكی از تعاریف ایثار است.

ب)جهاد اصفر (كارزار كوچك، جدال با كافران) كه نمود آن در ادوار تاریخی به وفور دیده می شود چه در كربلای سال 61 هـ . ق و چه در كربلای سال 59، كه این جهاد هم از جان گذشتگی برای دیگران، خود را فنای آسایش دیگران كردن است كه این مطلب عین ایثار است.

جهاد در فرهنگ لغت به معنی: كارزار، جنگ كردن، جنگیدن در راه حق، جنگ دینی و غزو مسلمانان با كافران است.

یكی از مفاهیم اساسی و ارزمند در جهان بینی اسلامی مفهوم شهادت است كه این مفهوم دارای معنای خاصی است در واقع شهادت در اصطلاح قرآن، حدیث، كلام بزرگان و از دید عامه به مفهوم كشته شدن در راه خدا تلقی می شود و بر همین اساس شهید به كسی گفته می شود كه در ضمن جهاد در راه خدا به دست مخالفین دین كشته شود.

امروزه دامنة معنایی شهید و شهادت تنها به مفهوم كشته شدن در میدان جنگ و در مقابل دشمن دین نیست بلكه به استناد احادیث و روایات معنای این مفهوم بسظ یافته و برای بسیاری از اشخاص كه نه در میدان جنگ بلكه در راه دین و شریعت و به خاطر عشق به حق، شربت شیرین شهادت را نوشیدند نیز استعمال می شود و مرگ آنها در ردیف شهادت محسوب می گردد. این بر اساس بنا به ضرورت مسئله در بخش های بعدی به طور كامل این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد.[6]

3-3- فنای عاشق و معشوق

بشر افتخار می‌كند به این كه در زمینة معشوق همه چیزش را فدا می‌كند. خودش را در مقابل او فانی نیست نشان می‌دهد. یعنی این برای او عظمت و شكوه است كه در مقابل معشوق از خود چیزی ندارد و هرچه هست دوست و به تعبیر دیگر معنای عاشق در مقابل معشوق چیزی است نظیر آنچه در اخلاق است، در اخلاق چیزی است كه با نطق منفعت جور در نمی آید ولی فضیلت است یعنی یایثار یعنی از خود گذشتن به معنای رها شدن از خود در مقابل آنكه معشوق است، آنكه یا آنچه كه بزرگتر است از خود و خواسته های خود و اینجاست كه منفعت در برابر ایثار عاشق خود را به فراموشی می سپارد.

ایثار با خودمحوری جور در نمی آید، فداكاری با خود محوری جور در نمی آید ولی معذلك می بیند انسان از جنبة اخلاقی وجود را، احسان را، ایثار را، فداكاری را تقدیس می كند، اینها را فضیبت می داند، عظمت و بزرگی می داند و در این هست كه مسأله عشق با مسأله شهوت متفاوت است، چون اگر شهوت باشد یعنی شیئ را برای خود خواستن. فرق بین شهوت و غیر شهوت در همین جاست. آن جا كه كسی عاشق دیگری است مسأله، مسأله شهوت اخلاق كه بحث چگونه زیستن و چگونه آدمی بودن، آدمی است برسد اصل استوار است و هر مكتبی چه مذهبی، چه غیر مذهبی، معنوی یا مادی، ایده آلیستی یا رئالیستی باید این سه اصل را شرح و روشن كند، كه اگر طرح نشود یا مبهم بماند. اخلاق استوار و قابل تحقق نیست كه یكی از اصل ایثار است. آنچه كه ستون اساسی و عمود خیمة انسان بودن، یا اخلاق است، در یك كلمه ایثار است. كلمه ای كه در هیچ زبانی وجود ندارد. كه با اینهمه كوتاهی و دقت، اینقدر معنی را القا می‌كند و ایثار یعنی انتخاب منافع و مصالح دیگر و دیگران، بر منافع و مصالح خویش. ایثار، علمی است در اوج اخلاق وقتی كسی در دو راهی «خود» و «دیگران» قرار می‌گیرد كه در راهی به منابع، لدت امنیت و بقاء و بودن خویش می رسد و در راه دوم باید اینهمه را به خاطر تأمین منافع، لدت و خوشبختی دیگران از دست بدهد و راه دوم یعنی دیگران را می گزیند. ایثار كرده است و این غیر از راهی است كه فرد، در ضمن حركت به سوی جلب منافع خویش و در حال زندگی كردن برای خویش، به نفع دیگران نیز میاندیشد و تأمین زندگی دیگران، در این حال، ایثار نسبت، احسان است. ایثار مسأله بسیار بزرگی است، اما مهمتر از خود عمل كه فرد واقعاً منافع خویش را سخاوتمندانه و پارسایانه و بی نظر و بی چشمه است، به دیگری و دیگران ببخشد و خود را محكوم و محروم بگذارد توجیه منطقی و عقلی این است. هیچ خلف و هیچ مكتب جامعه شناسی و انسان شناسی ای وجود ندارد كه بتواند چنین عملی را توجیه و تفسیر و تحلیل عقلی بكند و منطقی نشان بدهد، عملی را كه فرد در آن جا دیگری را بر خود بر میگزیند و هیچ پاداشی نمی خواهد- نه معنوی، نه مادی است. هدف تصاحب و از وصال او بهره مند شدن است، ولی در عشق اصلاً مسأله وصال و تصاحب نیست، مسأله فنای عاشق در معشوق مطرح است. یعنی باز با منطق خود محوری سازگار نیست. این مسئله در این شكل، فوق العاده قابل بحث و قابل تحلیل است كه این چیست در انسان؟ این چه حالتی است و از كجا سرچشمه می گیرد كه فقط در مقابل او می خواهد تسلیم محض باشد؟

مسأله پرسش این است، یعنی عشق انسان را به مرحله ای می رساند كه از معشوق می خواهد خدایی بسازد و از خود بنده ای، او را هستی مطلق بداند و خود را نیست و نیستی حساب كند، معشوق را بپرستد و برای او از خود هرچه از خود است در گذرد و خود را بسپارد به فنا شدن در راه مقدس عشق.[7]

4-3 دهش و بخشش

لب ببند و كف بدوز برگشا این سخا شافی است از سود بهشت

بخل تن بگذار و پیش آور سخا وای او كز كف چنین سروی بهشت

و آنگاه مردی ثروتمند و با مكنت برخاست و گفت از پیر خردمند اكنون ما را از دهش و بخشش بگوی پیامبر گفت:

وقتی از دارایی خود چیزی می بخشی چندان عطایی نكرده ای.

بخشش حقیقی آن است كه از وجود خود به دیگری هدیه كنی.

زیرا دارایی تو چیزی نیست جز قناعی كه از ترس نیازهای فردا آن را نگاهبانی می‌كنی.

و فردا چه بار خواهد آورد برای آن سگی كه از فرط حرص و احتیار استخوان های خود را در میان شنهای بی نشان پنهان كرده و همراه زائران شهر مقدس در سفر است؟

و ترس از نیاز چیست نیازی دیگر كه جان آدمی را می گذارد، وقتی چاه تو پر آب است و همچنان ترس از تشنگی تو را به اضطراب انداخته، آیا این ترس نشان از یك عطش سیری ناپذیر در تو نیست؟

كسانی هستند كه از بسیار اندكی می بخشند تا به وصف كرامت شناخته شوند و همین شوق به نام و شهرت، هدیة آنان را مسموم میكند و كسانی كه هستند كه از كم تمام را می بخشند.

و كیسه شان هیچگاه تهی نخواهد ماند

و كسانی هستند كه با لذت می بخشند

و همان لذت پاداش آن هاست

و كسانی هستند كه به رنج و سختی می بخشند و آن رنج و سختی غسل تعمید آن‌هاست (تا از تعلق دنیایی پاك شوند)

همچون درخت عطرآگین مورد كه در دره ای دوردست، شمیم جان پرورش را هر نفس به دست نسیم می سپارد.

خداوند از دست های چنین بخشندگانی با آدمیان سخن می گوید و از پشت چشم آنان بر زمین لبخند می زند.

بخشیدن در پاسخ درخواست نیكوست.

اما نیكوتر از آن بخشیدن پیش از درخواست، از راه فهم.

و برای انسان گشاده دست جستجوی پذیرنده بخشش لذتی است كه بر لدت بخشیدن فزونی دارد.

آیا چیزی هست كه باید از بخشش آن دریغ كرد؟

هرچه هست روزی به ناچار خود به خود بخشیده خواهد شذ.

پس هرچه بهتر اكنون كه كسی را بدان نیازی است آن بخششی تا فرصت بخشش از آن تو باشد و بر وارثان زمین[8]

چه بسیار كه میگویند: من می بخشم، اما آن كسی را كه سزاوار نیست.»

اما درختان باغ تو و گوسفندان چراگاهت چنین نمی گویند.

آن هایی می بخشند تا زنده باشند زیرا نگاه داشتن و دریغ كردن هلاك شدن است بی گمان آن كس كه خداوند موهبت عمر و ثروت شب و روز را به او عطا كرده است به هرچه تو بدون نثار كنی سزاوار است[9] و آن كس كه شایسته است تا از اقیانوس بیكران حیات آب نو شد این شایستگی را نیز دارد كه تو جام او را از جویبار كوچك خود پر كنی.

و تو كیستی كه نیازمند پیش تو عریان شود و جامه غرور خود چاك كند تا تو شایستگی او را عریان ببینی و غرور او را بی شرم نظاره كنی.

نخست بنگر كه آیا تو خود مقام بخشندگی را شایسته ای؟ و آیا شأن و مرتبه را یافته‌ای كه واسط در فیض بخشش باشی؟

زیرا به راستی زندگی است كه به زندگانی چیزی می بخشد و تو كه خود را دهنده می‌بینی، تنها شاهد و گواه این بخشش و شما گیرندگان بخشش ها كه تمامی مردم جهانید، بار سنگین سپاس زیاد بر دوش خود مگذارید، مبادا كه بر گردن خود و گردن آن كس كه شما را بخشش كرده است اسارت نهیده

خوشتر آند است، كه گیرنده و بخشنده هر دو با هم بر بال های آن هدیه پرواز كنید، زیرا در اندیشه ی سپاس بودن، شك كردن است در گوهر سخاوت كه زمین بخشنده ما در او خداوند آسمان پدر اوست.[10]

5-3انفاق

یكی دیگر از نمودهای ایثار انفاق است كه مربوط به ایثار مال می‌باشد. انفاق و ایثار امامان، از بهترین اموال خویش و در سخت ترین شرایط نیازمندی صورت می گرفت قرآن كریم نیز داستان ایثار حضرت علی (ع) و خاندان گرامیش را در آیات پر شكوه خود در سوره ی هل اتی منعكس كرده است، حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و فرزندانشان آنچه در میسور داشتند- كه جز چند قرص نان نبود- با مال نیازی كه بدان داشتند تنها و تنها به خاطر رضای حق به مسكین و یتیم و اسیر بخشیدند، این بود كه این داستان در ملأ اعلی باز گوش و آیة قرآن درباره اش نازل گشت.

6-3 ایثار در جامعه پزشكی

از جمله فداكاریهای كه در عصر امروزی در جامعه دیده می شود، از خود گذشتگی‌هایی است كه به وسیله انسان های عادل و خوش قلب انجام شده. افرادی چون ریزعلی خواجوی و حسن امیدزاده كه نام خود را جاودان ساختند.

همچنین بسیارند، بیمارانی كه برای ادامة حیات به پیوند اعضا نیازمندند و هر از گاه ایثارگران را می یابیم كه با اهداء عضوی از بدنشان جان دیگران را نجات می دهند و باعث می شوند كه بیماران سلامتی خود را بدست آورند.

و نیز پزشكان بسیاری كه وقت و فرصت خود می زنند و جان بسیاری از بیماران را نجات می دهند و یا دانشمندانی كه در پایگاه های هسته ای مشغول به كار می شوند یا اینكه می دانند بعد از مدتی تشعشعات حاصل از شكافت هسته ای به بدن آن ها آسیب می رساند و آن ها را دچار بیماری می‌كند.

و اساساً تمام انسان هایی كه صادقانه برای رضای الهی خدمت می كنند و سعی در انجام وظایف محوله خویش دارند ایثارگرند.

4-ایثار پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)

1-4 ایثار پیامبر در راه ترویج اسلام:

درامالی در تاریخ پیغمبر اسلام چنین آمده است كه: شبی مردی به نزد آن حضرت آمد و از گرسنگی به ستوه آمده بود، حضرت كسی را به خانة همسران خود فرستاد. آنان گفتند ما چیزی جز آب در خانه نداریم فرمود: چه كسی امشب این مرد را از گرسنگی نجات می‌دهد؟ علی (ع) برخاست و عرض كرد: من آماده ام. پس وی را به خانه نزد فاطمه(س) گفت: جز غذای كودكان چیزی در خانه نیست ولی مهمان را بر خود و فرزندان مقدم می داریم و آنرا به وی می دهیم. علی (ع) فرمود: پس كودكان را بخوابان و چراغ را خاموش كن پس آن غذا را به مهمان دادند و خود گرسنه ماندند.[11]

1-1-4 ایثار در آئین محمدی(ص) و ائمه اطهار:

از خود گذشتگی و ایثار، جان باختگی و شهادت طلبی ارزش های اصیل و ناب آئین محمدی و ائمه اطهار به شمار می آیند كه از صفات برجسته مردان الهی و عاشقان راه حق بوده، تا در مقابل هرگونه تهاجم فرهنگی و دست اندازی به حریم پاك و مقدس اسلام از سوی دشمنان و بیگانگان مقاومت و ایستادگی نموده و حقایق آن را از آلودگی‌ها و تحریفات گوناگون مصون بدارند و خود نیز در مسیر الهی هدایت شده و به كمالات انسانی و ارزش های معنوی دست یافته و در واقع به سوی باری تعالی بشتابند و سعادتمند ابری گردند.

از صدر اسلام تا كنون به ویژه در طول تاریخ مكتب تشییع، ما شاهد بسیاری از فداكاری ها و شهادت طلبی های مسلمانان در جهاد با دشمنان اسلام بوده و هستیم كه «واقعه جانسوز، عاشورای حسینی» از مهم ترین آنها به شمار می آید. اوح وارستگی، آزادی، ایثار و شهادت امام حسین (ع) و 72 تن از یاران با وفایش درس های عبرت آموزی را به پیروان و عاشان راه حق می‌دهد كه قابل مطالعه و بررسی اند. در واقع آنچه كه باعث پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) در سال 57 و هشت سال دفاع مقدس شد، وجود عاشورای حسینی و در یك كلام وجود فرهنگ «ایثار و شهادت» مردان بزرگ الهی بود كه به مرور، اخلاق و رفتار اقشار مختلف مردم مسلمان و مؤمن ایران اعم از زنان و مردان، نوجوانان و جوانان تحصیل كردگان و عامی را تحت تأثیر قرار داد و متحول ساخت، آن چنان كه توانستند با اعتقاد و ایمان راسخ به ارزش‌های اصیل اسلامی به ایثار و از خود گذشتگی در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی و فرهنگی پرداخته و در برابر دشمنان و بیگانگان غرب و شرق مقاومت ایستادگی كنند و نقش آفرینی های مختلف انقلاب و جنگ تحمیلی به نمایش بگذارند و با پیروزی و سربلندی از این آزمایش الهی بیرون آمدخه و زمینه و شرایط تشكیل حكومت اسلامی را در جامعه ایران فراهم سازند و دست هر تجاوز گر بیگانه ای را اعم از غرب و شرق از این سرزمین های اسلامی كوتاه سازند. بنابراین یكی از ویژگی های انكارناپذیر انقلاب اسلامی كه ریشه در مكتب رهایی بخش اسلام دارد ایثار و شهادت است كه همواره انگیزه جهاد بوده و شهدا با آرمان های اسلامیشان مشخص كننده راه و خصلت انقلاب و عامل پیروزی آن بوده اند.[12]

اكنون بعد از گذشت سالها از پیروزی انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس، زمان آن فرا رسیده است كه باجرا و پیاده كردن اهداف، ارزش ها و آرمان های اصیل انقلاب اسلامی كه همانا اصول و ارزش های اسلام ناب محمدی (ص) است، بپردازیم و این امر جز با فرهنگ «ایثار و شهادت) میسر نخواهد بود.[13]

---

قیمت فایل فقط 5,900 تومان

برچسب ها : نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع , طرح توجیهی نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع , دانلود نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع , روانشناسی , ایثار , نمونه ای از آیات قرآن كریم درباره ایثار و شهادت , , انواع ایثار , , جهاد , , فنای عاشق در معشوق , ایثار در منابع اسلامی , تأثیر آن در تكا