بازاریابی و بازارسازی زیره و زرشك

دسته: مدیریت
بازدید: 43 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 195 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 223

تحقیق‌ برای‌ افزایش‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ كه‌ در كشور ما امری‌ الزامی‌است‌ دراین‌ مورد گرچه‌ در مقاطع‌مختلف‌ زمانی‌ چه‌ قبل‌ و چه‌ بعد از انقلاب‌ تحقیقاتی‌ انجام‌ شده‌ است‌ اما اقدامات‌ مؤثری‌ آنچنانكه‌ باید و شایدهنوز صورت‌ نگرفته‌ است‌ تجربه‌ كشورهای‌ موفق‌ در امر توسعه‌ اقتصادی‌ نشان‌ داده‌ كه‌ تجارت‌ خارجی‌ نقش‌بسیار مهم‌ و تعیین‌ كننده‌ای‌ در فرا

قیمت فایل فقط 8,900 تومان

 بازاریابی و بازارسازی زیره و زرشك

-1 مقدمه

تحقیق‌ برای‌ افزایش‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ كه‌ در كشور ما امری‌ الزامی‌است‌. دراین‌ مورد گرچه‌ در مقاطع‌مختلف‌ زمانی‌ چه‌ قبل‌ و چه‌ بعد از انقلاب‌ تحقیقاتی‌ انجام‌ شده‌ است‌ اما اقدامات‌ مؤثری‌ آنچنانكه‌ باید و شایدهنوز صورت‌ نگرفته‌ است‌. تجربه‌ كشورهای‌ موفق‌ در امر توسعه‌ اقتصادی‌ نشان‌ داده‌ كه‌ تجارت‌ خارجی‌ نقش‌بسیار مهم‌ و تعیین‌ كننده‌ای‌ در فرایند توسعه‌ این‌ كشورها ایفا كرده‌ و به‌ طور قطع‌ می‌توان‌ گفت‌ كه‌ هیچ‌كشورتوسعه‌ یافته‌ و تازه‌ صنعتی‌ شده‌ای‌ را نمی‌توان‌ یافت‌ كه‌ بدو توسعه‌ تجارت‌ و تكیه‌ بر صادرات‌ خود به‌ این‌امر نایل‌ شده‌ باشد. الگوی‌ توسعه‌ متكی‌ به‌ صادرات‌ امروزه‌ تقریباً در میان‌ اكثر كشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ به‌صورت‌ مدل‌ غالبی‌ درآمد است‌ و از این‌ رو مشاهده‌ می‌كنیم‌ كه‌ طی‌ 1980 بسیاری‌ از این‌ كشورها بسوی‌خصوصی‌ سازی‌ و كاهش‌ دخالت‌های‌ دولت‌ در اقتصاد، مقررات‌ زدایی‌، آزادسازی‌ تجاری‌، تلاش‌ در جهت‌جلب‌ سرمایه‌های‌ خارجی‌ و به‌ طور كلی‌ در جهت‌ حاكمیت‌ عناصر اقتصاد بازار اهتمام‌ كرده‌اند. نظریه‌ تجارت‌به‌ عنوان‌ متور رشد اقتصادی‌ دارای‌ مخالفین‌ و موافقین‌ زیادی‌ است‌. پر بیش‌ و سنیگر از جمع‌ مخالفان‌ این‌نظریه‌ بویژه‌ در كشورهای‌ درحال‌ توسعه‌ بوده‌اند و دلیل‌ این‌ امر را تخریب‌ رابطه‌ مبادله‌ تجاری‌ این‌ كشورهامی‌دانند زیرا این‌ كشورها صادر كننده‌ مواد خام‌ و وارد كننده‌ محصولات‌ نهایی‌ می‌باشند و قیمت‌ مواد خام‌نسبت‌ به‌ محصولات‌ نهایی‌ روز به‌ روز در حال‌ كاهش‌ است‌ برخی‌ دیگر از نظریه‌پردازان‌ اقتصادی‌ همانندریكاردو، هگچر اهلین‌ و كروگمن‌ از موافقین‌ رابطه‌ مثبت‌ بین‌ رشد اقتصادی‌ و تجارت‌ خارجی‌ بوده‌ و دلیل‌ این‌امر را عمدتاً در مزیت‌های‌ نسبی‌ و فراوانی‌ نسبی‌ عوامل‌ تولید در بین‌ كشورهای‌ مختلف‌ می‌دانند اما نكته‌ این‌است‌ كه‌ به‌ مرور زمان‌ و بویژه‌ پس‌ از جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ از تعداد مخالفین‌ كاسته‌ شده‌ و بر تعداد موافقین‌ افزوده‌شده‌ است‌ به‌ دیگر سخن‌ دیدگاه‌ صاحبنظران‌ در مورد نقش‌ مثبت‌ و مؤثر تجارت‌ خارجی‌ در رشد اقتصادی‌روز به‌ روز خوشبینانه‌تر شده‌ و آنرا به‌ یك‌ اصل‌ تبدیل‌ می‌نمایند.

در سالهای‌ اخیر جهت‌ توسعه‌ اقتصادی‌ كشور واستفاده‌ از تجارت‌ خارجی‌ به‌ عنوان‌ یكی‌ از محورهای‌اصلی‌ رشد وتوسعه‌ اقتصادی‌، افزایش‌ ذخایر ارزی‌، ایجاد زمینه‌های‌ اشتغال‌ و رونق‌ كسب‌ و كار برای‌ صنایع‌مختلف‌ و رهایی‌ از اقتصاد تك‌ محصولی‌ نفت‌، روند پژوهش‌ دراین‌ مورد شتاب‌ بیشتری‌ گرفته‌ است‌ هرمحصولی‌ كه‌ صادر می‌شود در منطقه‌ تولید آن‌ محصول‌ رشد و توسعه‌ اقتصادی‌ ایجاد می‌شود. جهت‌ افزایش‌صادرات‌ به‌ فعالیت‌ بازاریابی‌ و تدوین‌ استراتژیهای‌ مؤثر برای‌ ورود به‌ بازارهای‌ جهانی‌ باید بیشتر و بهترپرداخته‌ شود. جوان‌ بودن‌ جمعیت‌ كشور، توسعه‌ صادرات‌ را می‌تواند به‌ عنوان‌ یكی‌ از استراتژیهای‌ ایجاداشتغال‌ منظور داشت‌ جهت‌ وارد شدن‌ به‌ بازارهای‌ جهانی‌ نیازمند طراحی‌ استراتژی‌ مناسب‌ بازاریابی‌ بین‌المللی‌ می‌باشیم‌ در شروع‌ قرن‌ 21 جهان‌ با دو تحول‌ تغییر اساسی‌ مواجه‌ است‌.

          1- روند جهانی‌ شدن‌                              2- پیشرفت‌ سریع‌ تكنولوژی‌

بنابراین‌ اتكا به‌ بازارهای‌ داخلی‌ دیگر كافی‌ است‌ گرچه‌ آسان‌تر است‌ از این‌ پس‌ باید جهانی‌ اندیشید و ملی‌و بومی‌عمل‌ نمود پیشرتف‌ ارتباطات‌ و توسعه‌ شبكه‌های‌ اطلاع‌ رسانی‌ جهانی‌ فعالیت‌های‌ بازاریابی‌ را بسیارتخصصی‌ و پیچیده‌ نموده‌ است‌ بازاریابی‌ را به‌ صورت‌ یكی‌ از محورهای‌ اصلی‌ فعالیت‌ بازرگانی‌ و مدیریتی‌درآورده‌ است‌. در بازاریابی‌ جهانی‌ باید به‌ عوامل‌ اصلی‌ محیطی‌ كه‌ پیوست‌ در حال‌ تغییر و تحول‌ و تعامل‌ بایكدیگر هستند مانند اقتصاد، تكنولوژی‌، سیاست‌، قانون‌ و فرهنگ‌ توجه‌ كافی‌ مبذول‌ داشت‌ و استراتژی‌بازاریابی‌ برای‌ هر كشور را با توجه‌ به‌ این‌ عوامل‌ طراحی‌ نمودد و به‌ ویژه‌ ارزشهای‌ فرهنگی‌ محیط‌ را برای‌افزایش‌ فروش‌ در نظر گرفت‌. فرویپاشی‌ شوروی‌ سابق‌ و حركت‌ كشور چین‌ به‌ طرف‌ اقتصاد بازار، آزادی‌كشورهای‌ اروپای‌ شرقی‌، تشكیل‌ اتحادیه‌ اروپا، رشد و توسعه‌ اقتصادی‌ كشور جنوب‌ شرق‌ آسیا و... همگی‌فرصت‌های‌ نوین‌ بازاریابی‌ را به‌ ارمغان‌ آورده‌اند. توسعه‌ GATT (موافقن‌ كلی‌ روی‌ تعرفه‌ گمركی‌ و تجارت‌) وسازمان‌ و نهادهای‌ اقتصادی‌ جهانی‌ و منطقه‌ای‌ همكاریهای‌ اقتصادی‌ و بازرگانی‌، WTO (سازمان‌ تجارت‌جهانی‌) تسهیلات‌ و تمهیدات‌ فعالیت‌ بازاریابی‌ و بازرگانی‌ را بوجود آورده‌اند به‌ همان‌ نسبت‌ هم‌ با رقابت‌آزادند مواجه‌ شدن‌، تمیهدات‌ و محدودیت‌هایی‌ را بجود آورده‌اند و رقابت‌ از قیمت‌ به‌ رقابت‌ بد كیفیت‌ وبسته‌بندی‌ انتقال‌ یافته‌ است‌ پایان‌ جنگ‌ سرد سیاسی‌ جای‌ خود به‌ جنگ‌ سرد اقتصادی‌ و تبلیغاتی‌ و فعالیت‌مناسب‌ بازاریابی‌ داده‌ است‌ در قرن‌ 21 شركت‌ها و كشورهایی‌ برنده‌ خواهند بود كه‌ با نوآوری‌ و فعالیت‌مناسب‌ بازاریابی‌ از طریق‌ طراحی‌ استراتژیهای‌ بازاریابی‌ بتوانند فرصت‌های‌ نوین‌ تجاری‌ را كشف‌ نموده‌ و اآنها بهره‌ برداری‌ نمایند و هرچه‌ بیشتر در صحه‌ تجارت‌ و رقابت‌ جهانی‌ وارد شده‌ و فعال‌ باشند و تبوانند سهم‌مناسبی‌ از این‌ بازار را گرتفه‌ و آرنا حفظ‌ نموده‌ و درآینده‌ توسعه‌ بخشند با توجه‌ به‌ نكات‌ فوق‌ و نیز شرایط‌بوجود آمده‌ در نظام‌ تجارت‌ جهانی‌ تمامی‌كشورها و بویژه‌ كشورهای‌ درحالت‌ وسعه‌ بر آن‌ شده‌اند كه‌ بانگرشی‌ جامعه‌ و با توجه‌ به‌ تحولات‌ اقتصاد بین‌الملل‌ برنامه‌های‌ توسعه‌ اقتصادی‌ خود را مورد ارزیابی‌ قراردهند بدیهی‌ است‌ جمهوری‌ اسلامی‌ایران‌ نیز به‌ عنوان‌ یك‌ كشور در حال‌ توسعه‌ كه‌ تاكنون‌ اقتصاد غیرنفتی‌ آن‌نقش‌ و حضور چندانی‌ دراقتصاد بین‌ الملل‌ نداشته‌ نمی‌توانست‌ از این‌ جریان‌ و تحولات‌ جهانی‌ مستثنی‌ باشداز آنجا كه‌ حضور ایران‌ در صحنه‌ اقتصاد بین‌ الملل‌ طی‌ چند دهه‌ گذشته‌ عمدتاً به‌ فروش‌ نفت‌ خام‌ و ورود انواع‌كالاها خلاصه‌ شده‌ است‌ لذا برنامه‌های‌ توسعه‌ اقتصادی‌ كشور هیچگاه‌ در پیوند ارگانیك‌ و توسعه‌زا با تجارت‌خارجی‌ و توسعه‌ صادرات‌ قرار نگرفت‌ به‌ نظر می‌رسد كه‌ دستیابی‌ به‌ هر گونه‌ راه‌ حل‌ در جهت‌ رفع‌ و یاتخفیف‌ مشكل‌ فوق‌ و نیز برقراری‌ ارتباط‌ میان‌ هر یك‌ از بخشهای‌ اقتصادی‌ كشور و ازجملهبخش‌ كشاورزی‌ بااقتصاد بین‌ الملل‌ مستلزم‌ ایجاد سیاست‌های‌ مناسب‌، اعمال‌ دیدگاه‌های‌ مقتضی‌ و اجرای‌ برنامه‌های‌ زیربنایی‌و مستمری‌ خواهد بود كه‌ براساس‌ بررسیها و پژوهشهای‌ جامع‌ ارائه‌ و تهیه‌ گردیده‌ است‌ بی‌تردید نتایج‌مجموعه‌ پژوهشهای‌ این‌ پروژه‌ می‌تواند شنخت‌ لازم‌ را برای‌ سیاست‌گذاری‌ و اتخاذ راهكارهای‌ پایه‌ برای‌توسعه‌ تجارت‌ كشاورزی‌، حضور مؤثر در بازارهای‌ بین‌المللی‌ روند الحاق‌ به‌ سازمان‌ جهانی‌ تجارت‌، مقابله‌ بااثرات‌ منفی‌ ناشی‌ از اجرای‌ موافقتنامه‌ WTO به‌ بخش‌ كشاورزی‌ و سایر مسائل‌ مرتبط‌ در اختیار قرار می‌دهد.

آنچه‌ پیش‌ روی‌ دارید حاصل‌ پژوهشی‌ است‌ با عنوان‌ بازاریابی‌ و بازاررسانی‌ زیره‌ و زرشك‌ در استان‌خراسان‌ هدف‌ كلی‌ این‌ مطالعه‌ بررسی‌ وضعیت‌ بازاررسانی‌ و بازاریابی‌ محصولات‌ فوق‌ الذكر در سطوح‌مختلف‌ تولید كننده‌، عمده‌ فروش‌، خرده‌ فروش‌ و صادر كننده‌ و نیز تعیین‌ سیر حاشیه‌، كارآیی‌ و ضریب‌ هزینه‌بازاریابی‌ این‌ دو محصول‌، بررسی‌ عوامل‌ مؤثر برحاشیه‌ خرده‌ فروشی‌، ضایعات‌ و كارآیی‌ بازاریابی‌ زیره‌ وزرشك‌ بررسی‌ و شناخت‌ وضعیت‌ رقبای‌ بالقوه‌ و اصلی‌ صادراتی‌ در بازارهای‌ نهایی‌، هدف‌، برآورد توابع‌عرضه‌ و تقاضای‌ صادرات‌ محصولات‌ فوق‌، شناسایی‌ مسیرهای‌ صادراتی‌ در بازارهای‌ جهانی‌ و بین‌المللی‌ ودر نهایت‌ ارائه‌ راهكارهای‌ مناسب‌ جهت‌ بهبود بازاریابی‌ و بازاررسانی‌ آنها در داخل‌ و خارج‌ كشور و توسعه‌صادرات‌ زیره‌ و زرشك‌ می‌باشد.

2-1 ضرورت‌ و اهمیت‌ مسئله‌

بخش‌ كشاورزی‌ به‌ عنوان‌ یكی‌ از بخش‌های‌ قدیمی‌و اصلی‌ در اقتصاد كشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ از جمله‌ایران‌ می‌باشد گرچه‌ در فرآیند توسعه‌ كشور از اهمیت‌ اقتصادی‌ این‌ بخش‌ كاسته‌ شده‌ است‌ اما هنوز سهم‌عمده‌ای‌ از تولید ناخالص‌ داخلی‌، اشتغال‌ و تجارت‌ خارجی‌ بدون‌ نفت‌ را تشكیل‌ داده‌ و نیز بدلایل‌ تأمین‌نیازهای‌ غذایی‌ كشور و ضروری‌ جامعه‌ و داشتن‌ مساعدت‌هایی‌ در رشد اقتصادی‌ كشور از جایگاه‌ خاصی‌برخوردار است‌. نظر به‌ اینكه‌ حدود یك‌ سوم‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ ایران‌ از بخش‌ كشاورزی‌ است‌ و با توجه‌ به‌ارزبری‌ پایین‌ این‌ بخش‌ نسبت‌ به‌ سایر بخش‌های‌ اقتصاد كشور و وابستگی‌ كم‌ آن‌ به‌ تكنولوژی‌ پیچیده‌ می‌توان‌با توسعه‌ صادرات‌ محصولاتی‌ كه‌ از نظر شرایط‌ اقلیمی‌، اقتصادی‌ و فرهنگی‌ دارای‌ مزیتن‌ سبی‌ می‌باشند باتوجه‌ به‌ بحث‌ عضویت‌ ایران‌ در سازمان‌ تجارت‌ جهانی‌ (WTO) بخشی‌ از ارز مورد نیاز كشور را تأمین‌ ومساعدت‌ قابل‌ توجهی‌ به‌ سایر بخشهای‌ اقتصاد در جراین‌ توسعه‌ اقتصادیا نجام‌ گیرد به‌ منظور افزایش‌ كارآیی‌و بهبود نظام‌ بازاررسانی‌ محصولات‌ كشاورزی‌ در كشرو ایران‌ و نیز توسعه‌ صادرات‌ آنها با توجه‌ به‌ رقابت‌های‌جهانی‌ در زمینه‌ بازار محصولات‌ كشاورزی‌ نیاز به‌ تحقیقات‌ اقتصاد كشاورزی‌ در مورد محصولات‌ و مناطقی‌كه‌ دارای‌ مزیتن‌ سبی‌ از نظر تولید، بازاریابی‌، صادرات‌ هستند روز به‌ روز محسوس‌تر می‌شود.

كشور ایران‌ باتنوع‌ وسیع‌ آب‌ و هوایی‌ در پاره‌ای‌ از مناطق‌ آن‌ در زمینه‌ تولید برخی‌ از محصولات‌ كشاورزی‌نظیر پسته‌، خرما، كشمش‌، بادام‌، گردو و زعفران‌ و زیره‌ و زرشك‌ از مزیت‌ نسبی‌ قابل‌ توجهی‌ برخوردار است‌لذا جهت‌ اتخاذ سیاست‌های‌ مطلوب‌ در زمینه‌ بهبود نظام‌ بازاریابی‌ و بازاررسانی‌ و توسعه‌ صادرات‌ آنها نیاز به‌مطالعات‌ اقتصادی‌ به‌ صورت‌ علمی‌حائز اهمیت‌ می‌باشد.

زیره‌ و زرشك‌ به‌ عنوان‌ یكی‌ از گرانترین‌ ادویه‌ جهان‌ با خصوصیات‌ و ویژگیها و مصارف‌ گوناگون‌ غذایی‌ وزیره‌ سبز نیز به‌ عنوان‌ ادویه‌ با مصارف‌ گوناگون‌ و استفاده‌های‌ صنعتی‌ و دارویی‌ می‌توانند از جایگاه‌ ویژه‌ای‌ درصادرات‌ محصولات‌ كشاورزی‌ برخوردار باشند سهم‌ تولید كشورمان‌ با بیش‌ از 60 درصد كل‌ تولید زیره‌ وزرشك‌ در جهان‌ به‌ عنوان‌ بزرگترین‌ تولید كننده‌ و صدور بیش‌ از 80 درصد آن‌ و در مورد زیره‌ سبز به‌ عنوان‌بزرگترین‌ تولید كننده‌ با سهمی‌حدود 35 درصد تجارت‌ جهانی‌ و صدور حدود 95 درصد در صورت‌ یافتن‌جایگاه‌ و ارزش‌ واقعی‌ آنها در بازارهای‌ جهانی‌ با توجه‌ به‌ نقش‌ تعیین‌ كننده‌ كشور ما در حال‌ حاضر و تقویت‌ آن‌در آینده‌ از جمله‌ نكات‌ ارزشمند آن‌ در بین‌ جایگاه‌ محصولات‌ صادراتی‌ كشور است‌. مزیت‌ نسبی‌ واهمیتی‌ كه‌این‌ محصولات‌ از نظر تولید، سطح‌ زیر كت‌ و اشتغال‌ زایی‌ در مناطق‌ مختلف‌ كشور بویژه‌ استانهای‌ خراسان‌دارد و نیز قابلیت‌ توسعه‌ صادرات‌ این‌ محصولات‌ در بازار جهانی‌ كه‌ می‌تواند منجر به‌ افزایش‌ درآمدهای‌ارزی‌ كشور شود آنها را از جایگاه‌ ویژه‌ای‌ برخوردار نموده‌ است‌ اما وجود مسائل‌ و مشكلات‌ مختلف‌ چه‌ درزمینه‌های‌ تولید و نحوة‌ عمل‌ آوری‌ این‌ محصولات‌ توسط‌ كشاورزان‌ كه‌ عمدتاً بدلیل‌ عدم‌ توجه‌ كافی‌ به‌ساختار نظام‌ بازاریابی‌ و بازاررسانی‌ و نداشتن‌ یك‌ تشكیلات‌ منسجم‌ كه‌ كلیة‌ مراحل‌ تولید، بازاریابی‌،بازاررسانی‌ و صادرات‌ را تحت‌ پوشش‌ قرار دهد، است‌ و باعث‌ گردیده‌ كه‌ علیرغم‌ كیفیت‌ مرغوب‌ این‌محصولات‌ نسبت‌ به‌ نمونه‌های‌ خارجی‌ آنها زیره‌ و زرشك‌ ایران‌ وضعیت‌ مناسبی‌ را در بازار جهانی‌ نداشته‌باشند ایران‌ به‌ عنوان‌ بزگترین‌ تولید كننده‌ زیره‌ و زرشك‌ دنیا هنوز در بازار جهانی‌ جایگاه‌ مشخص‌ و روشنی‌ندارد ومجبور است‌ بدلایل‌ فوق‌ از جمله‌ تبلیغات‌ منفی‌ رقبا محصول‌ خود را به‌ كمتر از نصف‌ قیمت‌ جهانی‌ به‌فروش‌ رساند بنباراین‌ باتوجه‌ به‌ اهمیت‌ زیره‌ و زرشك‌ ایران‌ و وضعیت‌ خاص‌ آنها، ساختار اقتصادی‌ این‌محصولات‌ در عرصه‌های‌ تولید، بازاریابی‌، بازاررسانی‌ و صادرات‌ نیاز به‌ بازنگری‌ و تحول‌ اساسی‌ دارد لذا دراین‌ مطالعه‌ وضعیت‌ بازاریابی‌ و بازاررسانی‌ و صادرات‌ این‌ محصولات‌ به‌ صورت‌ مطالعه‌ موردی‌ در مناطق‌عمده‌ كشت‌، در استان‌ خراسان‌ مورد بررسی‌ قرار گرفته‌ است‌ اضافه‌ بر آن‌ با توجه‌ به‌ محدودیت‌ منابع‌ مختلف‌لزوم‌ افزایش‌ بهره‌وری‌ استفاده‌ از منابع‌ مختلف‌ از جمله‌ زمین‌ و سرمایه‌ محسوس‌ است‌ به‌ بارو آرنارد وواساوادا (1995) توسعه‌ صادرات‌ از دو طریق‌ عمده‌ می‌تواند موجب‌ رشد بهره‌وری‌ گردد آن‌هامعتقد هستندكه‌ توسعه‌ صادرات‌ از یكسو موجب‌ دسترسی‌ به‌ بازارهای‌ جدید و در نتیجه‌ افزایش‌ ظرفیت‌ تولیدی‌ و احدهادر كشورهای‌ صادر كننده‌ می‌شود این‌ امور موجب‌ كاهش‌ هزینه‌ متوسط‌ تولید هر واحد از محصول‌ و افزایش‌بهره‌وری‌ تولید می‌شود اضافه‌ بر آن‌ با گسترش‌ صادرات‌ و ورود واحدهای‌ تولید به‌ بازارهای‌ جهانی‌ درجة‌رقابت‌ بین‌ تولید كنندگان‌ افزایش‌ می‌یابد لذا بنگاه‌های‌ تولیدی‌ به‌ منظور تضمین‌ ادامه‌ حضور خود در بازار وهمچنین‌ افزایش‌ و یا حداقل‌ حفظ‌ سهم‌ صادراتی‌ خود مجبور به‌ افزایش‌ بهره‌وری‌ و توان‌ مدیریتی‌ خودمی‌گردند این‌ امر هب‌ نوبه‌ خود موجب‌ استفاده‌ مناسب‌تر از منابع‌ تولید و رشد بهره‌ وری‌ خواهد شد از سوی‌دیگر به‌ عقیده‌ نهدا و دهادش‌ وار (1993)، افزای‌ بهره‌وری‌ استفاده‌ از نهاده‌ها م‌ی‌تواند موجب‌ كاهش‌هزینه‌های‌ تولید محصول‌ و پیشرفت‌ تكنولوژی‌ تولید این‌ محصول‌ و در نتیجه‌ افزایش‌ صادرات‌ شود با توجه‌ به‌فقدان‌ انتشار مطالعات‌ اقتصادی‌ جامع‌ در زمینههای‌ فوق‌ در مورد زیره‌ سبز و زرشك‌ ایران‌ ضرورت‌ و اهمیت‌این‌ تحقیق‌ ضروری‌ است‌.

3-1 اهداف تحقیق

1- بررسی وشناخت عملیات بازار رسانی زیره و زرشك.

2- تعیین مسیر، حاشیه، سود، كارایی وضریب هزینه بازازیابی زیره و زرشك.

3- برآورد هزینه خدمات بازاریابی و بررسی عوامل موثر بر حاشیه بازاریابی زیره و زرشك.

4-بررسی و شناخت وضعیت رقبای بالقوه صادراتی در بازارهای نهایی وهدف.

 5- تعیین شفافیت یا عدم شفافیت بازار زیره و زرشك.

6- ارائه راهكارهای مناسب جهت بهبود وضعیت بازاریابی زیره و زرشك.

7- برآورد توابع عرضه داخلی، تقاضای داخلی وعرضه صادراتی زیره و تعیین عوامل موثر بر آن.

4- 1 فرضیات تحقیق

1- بازار زیره از شفافیت كامل برخوردار است

2- میزان ضایعات زیره و زرشك كمتراز 10 درصد است.

رابطه حاشیه با؟ به هزینه بازاریابی وقیمت خرده فروشی مثبت است.

بازار زرشك از شفافیت كامل برخوردار است.

5-1 كاربردهای انجام تحقیق

در كشور ما توسعه صادرات و بازاریابی محصولات كشاورزی و فرآْورده‌های حاصل از آن در چارچوب برنامه‌های توسعه كشاورزی و از جهات اجتماعی واقتصادی دیگری نیز نتایج مثبتی برای جامعه رو به توسعه كشور در بر دارد به نظم ی رسد كه كشور ازمزیتهای نسبی زیادی در زمینه تولد انحصاری وشبه انحصار این محصولات در بازارهای منطقه ودنیا برخوردار باشد، نتایج تحقیق حاضر می‌تواند به عنوان راهنمایی برای برنامه ریزان و سیاست گذاران برای برنامه ریزی‌های آتی باشد.

6-1 پیشینه تحقیق

تحقیقات انجام شده در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات كشاورزی

بررسی وسیع منابع از طریق بانك‌های اطلاعات علمی‌وچكیده نامه‌های موجود، موضوعات تحقیقی مختلفی را در مورد زرشك به این شرح مشخص نمود: 43 مقاله در مورد مواد موثر دارویی دارای الكالوئیدها، 32 مقاله در رابطه با مسائل گیاهشناسی كه 7 مورد آن در رابطه با زنگ سیاه گندم بود (برخی گونه‌های زرشك میزبان واسطه این بیماری می‌باشند). 21 مقاله در مورد گیاهشناسی، 14 مقاله در مورد ازدیاد كشت سلولی جهت استخراج مواد موثر دارویی، 12 مقاله در مورد كنترل و آزاد سازی زرشك برای كنترل بیماری سیاه غلات، 11 مقاله در مورد مسائل بیوشیمیایی و نیز بیولوژیكی و 4 مقاله در مورد درمان كلینیكی با مواد دارویی زرشك، اما گزارشی در مورد تولید، بازاریابی و بازار رسانی زرشك ارائه نگردیده است (بالندری، 1371)

تحقیقات ومطالعات بازاریابی، و بازار رسانی محصولات كشاورزی شناخت نسبتا وسیعی از علوم كشاورزی واقتصاد را می‌طلبند. اهمیت مطالعات در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات كشاورزی زمانی روشن شد كه با ورود تكنولوژی به كشاورزی سنتی و بكار گیری روشهای نوین به زراعی توسط كشاورزان فعالیت كشاورزی روند تجاری شدن را به خود گرفت و مسئله مازاد یك یا چند محصول كشاورزی در مناطق خاصی ایجاد شد. از سوی دیگر با افزایش جمعیت و مهاجرت روستائیان به شهرها و دورتر شدن فواصل بین قطب‌های تولید و مصرف، كانالهایی كه این محصولات را از مزرعه تا به دست مصرف كننده عبور می‌دهد را پیچیده تر كرد. بعلاوه سیستم بازاریابی و بازار رسانی نه تنها محصولات تولید شده را در داخل كشور توزیع می‌كند بلكه با گسترش دائمی‌تجارت بین المللی این وظیفه را در سطح جهانی نیز انجام می‌دهد. از این او اهمیت تحقیقات و مطالعات بازاررسانی محصولات كشاورزی تحقیقاتی روز به روز بیشتری گردیده است (تركمانی، 1378) در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات مختلف كشاورزی تحقیقاتی نیز انجام شده، اما در رابطه با دو محصول زیره و زرشك تنها در زمینه مسائل فنی و به زراعی آنها تحقیقات اندكی بوسیله نهادهای تحقیقاتی انجام شده است.

نجفی (1376)، در تحقیقی وضعیت بازاریابی خرما بویژه در استان فارس با تاكید بر صادرات آن را مورد بررسی قرار داد. به منظور انجام مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری دو مرحله ای در هر یك از شهرستانهای مورد مطالعه از تولید كنندگان، عمده فروشان و گروهی از صادر كنندگان كه بیشتر در شیراز مستقر بودند از طریق تكمیل پرسشنامه، مصاحبه حضوری به عمل آمده، افزون بر آن اطلاعات تكمیلی از سازمانهای مرتبط مانند سازمان كشاورزی و اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی جمع آوری شده است. به منظور بر آورد تابع صادرات خرما از اطلاعات سری زمانی مربوط به سالهای 74-1355 استفاده شده است.

مدل مورد استفاده جهت تعیین عوامل موثر بر صادرات خرما:

Y=b_o-b₁X₁-b₂X₂-b₃X₃+b₁X₁+b₅X₅-D+u_ii

كه در آن:

Y: میزان صادرات

X: نرخ رز

X₂: تسهیلات اعطایی بانك‌ها به بخش كشاورزی

X₃ : نرخ تورم

X₄ : نرخ سود بانك

X₅: قیمت صادراتی

D: متغیر مجازی پیمان ارزی

U: جمله اخلال

بر آورد تابع فوق نشان می‌دهد، كه افزایش نرخ ارز، تسهیلات اعطایی بانك‌ها وافزایش قیمت صادراتی، بر صادرات خرما اثر مثبت و افزایش نرخ تورم و نرخ سود بانكی اثر منفی داشته از طرفی وجود پیمان ارزی كه نشانگر كاهش سود بدست آمده از صادرات است بر صادرات نیز اثر منفی داشته است.

خزاعی (1376)، در بررسی خود در مورد بازار زعفران توصیه می‌نماید كه جهت رفع مشكلات بازار داخلی و خارجی و افزایش سود زعفران كاران نیاز به بازبینی در تشكیلات موجود در بخش تولید و بازار عرضه است. وی اعتقاد دارد كه واسطه‌های بیشمرای وارد بازار زعفران شده اند كه بیشتر در پی كاهش مدت زمان فروش این محصول در بازار خارجی هستند بنابراین اگر تشكیلاتی ایجاد شود كه بتواند رقیبی قوی در بازار داخلی وخارجی برای واسطه‌ها باشد و به مروز زمان آنها را از بازار خارج نماید این واسطه‌ها حذف خواهند شد. او در پایان پیشنهاد می‌نماید كه با ایجاد مجمعی متشكل از دولت و تعاونی‌ها به منظور سیاست گذاری مناسب، حمایت ونظارت بر آن، تحت عنوان صندوق زعفران می‌توان به یك سیستم هماهنگ د رتولید، بسته بندی، توزیع و صادرات و حل مشكلات زعفران كاران دست یافت.

تركمانی (1378)، تولید و بازاریابی وعوامل موثر بر صادرات زعفران ایران را مورد بررسی قرار داد. در زمینه وضعیت بازاریابی زعفران در دو استان خراسان و فارس به این نتیجه رسید كه در نظامن بازار رسانی فعلی- قسمت اعظم منافع نصیب تجار دلالان عمده فروشان و صادر كنندگان غیر مجاز (قاچاق) می‌گردد و تولید كنندگان از منافع بسیار اندكی برخوردار می‌باشند. وی سهم عوامل بازاریابی در قیمت نهایی زعفران را به طور متوسط 25 درصد. هزینه خدمات بازاریابی وارزش افزوده زعفران صرف هزینه خدمات بازاریابی این 318 و 4933 محاسبه نمود. كه مقدار 645 درصد ارزش افزوده زعفران صرف هزینه خدمات بازاریابی این محصول شده است و پیشنهاد می‌كند كه با تغییر مسیر بازاریابی وتشكیل اتحادیه‌های محلی خرید زعفران در شهرستان‌های تولید كننده، شركت‌های سهامی‌بسته بندی، توزیع و صادرات می‌توان كشاورزان را در عواید این شركت سهیم نمود و مدار بازاررسانی كاملا شفافی ایجاد نمود.

دانشور ومظهری (1379)، در تحقیقی تحت عنوان (نگرش اقتصادی- اجتماعی بر جایگاه محصولات كشاورزی راهبردی ویژه خراسان) نقشی را كه تولید زرشك در ایجاد در آمد، اشتغال زایی و كمك به توسعه اقتصادی- اجتماعی منطقه داشته، بررسی نمودند. این پژوهش نیز در سه مرحله مطالعه اسنادی و واحدهای تولیدی انجام گرفت. نتایج نشان داد كه تولید زرشك باعث افزایش بهره وری نیروی كار، كاهش نرخ بیكاری پنهان در بخش كشاورزی و ... می‌گردد و در نهایت چنین اذعان نمودند كه توجه بیش از بیش به تولید كشاورزی زرشك و افزایش سطح زیر كشت آن در استان و سرمایه گذاری د راستای صنایع وابسته به آن روند توسعه اقتصادی- اجتماعی مناطق محروم جنوب استان خراسان را بهبود خواهد بخشید. در ضمن این مطالعه ارزش افزوده حاصل از زرشك خشك در كل منطقه بیرجند وقاین را 6/5 میلیارد ریال وارزش افزوده زرشك تبدیل شده به افشره در كل منطقه بیرجند و قائن را 22 میلیارد ریال ذكر نموده است.

شریف آزاد و باستان زاده (1375) در تحقیقی تحت عنوان (كشش‌های قیمتی و در آمدی صادرات غیر نفتی طی دوره 1338 تا 1372 بیان می‌نمایند كه افزایش ارزش صادرات غیر نفتی وتنوع تركیبات آنها ضرورت شناسایی وتعیین درجه تاثیر گذاری متغیرهای موثر بر روند عرضه و تقاضای صادرات غیر نفتی را اجتناب ناپذیر ساخته است، لذا در این تحقیق از یكسو متغیرهای فوق شناسایی شده و از سوی دیگر جهت و شدت تاثیر گذاری هر یك از آنها بر توابع عرضه و تقاضای اقلام صادرات غیر نفتی با استفاده از تكنیك‌های اقتصاد سنج محاسبه شده است. كشش‌های قیمتی و در آمدی منتج از ضرایب تخمینی توابع مذكونر جهت و شدت تاثیر گذاری هر یك از متغیرهای فوق را به توابع عرضه و تقاضای صادرات غیر نفتی نشان می‌دهد.

دهقانیان و كهنسال (1375)، در مطالعه ای با استفاده از اطلاعات سری زمانی سالهای 1360 تا 1373 تاثیر تغییر قیمت‌های اسمی‌و واقعی زعفران بر روی سطح زیر كشت آن، تاثیر نرخ تورم بر قیمت اسمی‌زعفران و تاثیر صادرات زعفران بر روی سطح زیر كشت، قیمت وعملكرد درهكتار این محصول مورد مطالعه قرار دادند. بر اساس نتایج بدست آمده قیمت‌های واقعی زعفران نسبت به سال پایه كاهش نشان نمی‌دهد و در مجموع قیمت اسمی‌زعفران بر روی سطح زیر كشت آن تاثیر بسزایی داشته است. علاوه بر این بین صادرات زعفران با سطح زیر كشت، قیمت و عملكرد درهكتار سال بعد آن رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

نوری و كوپاهی (1375)، توابع عرضه و تقاضای صادرات پسته را به صورت سیستمی‌و از روش 3SLS برآورد نموده اند در این مطالعه قیمت صادرات، قیمت صادارت جهانی، تولید ناخالص داخلی كشور تقاضا كننده نرخ مبادله ارز و تولید جهانی به غیر از ایران به عنوان عوامل موثر بر تقاضای صادرات و قیمت داخلی، تولید داخلی و در آمد حاصل از نفت به عنوان عوامل موثر بر تقاضای صادرات و قیمت داخلی، تولید داخلی و در آمد حاصل از نفت به عنوان عوامل موثر بر عرضه صادرات معرفی شده اند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داده است كه كشش قیمتی تقاضا و عرضه صادرات به ترتیب 998/0 و 53/1 بوده است. درآمد كشورهای وارد كننده

مهرگان و شیخی (1375)، با توجه به دو فرآیند : الف: تجارت محرك رشد اقتصادی است و ب) تجارت مانعی در برابر رشد اقتصادی است و همچنین با استفاده از نظریه‌های اقتصادی از یك الگوی اقتصادی در برگیرنده 5 معادله و 4 اتحاد استفاده كردند و معادله ای بدست آوردند كه آن را برای بخش كشاورزی ایران تخمین زدند. نتایج بدست آمده از این تخمین نشان داد كه رشد صادرات بخش كشاورزی تاثیر معنی داری روی رشد اقتصادی این بخش ندارد زیرا درآمدهای ارزی حاصل از صادرات اغلب جذب فعالیت‌های غیر كشاورزی همچون خدمات و صنعت می‌شود در این صورت صادرات بخش كشاورزی در نهایت منجر به رشد اقتصادی بخش‌هایی غیر از كشاورزی خواهد شد و تاثیر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی بخش‌های غیر كشاورزی خواهد گذاشت.

عبدشاهی و تركمانی (1379). عوامل موثر بر صادرات مركبات ایران تعیین وجود یا عدم وجود در ناپایداری درآمد و همچنین تعیین تخصص یا تنوع در تولید یا صادرات انواع مركبات ایرانی را مورد بررسی قرار دادند. آمار و اطلاعات لازم جهت بررسی وضعیت صادرات به صورت سری زمانی از سال 76-1360 از مركز تحقیقات. گمرك، وزارت بازرگانی، وزارت كشاورزی، بانك مركزی و سایر سازمانهای مربوطه جمع آوری شده است. جهت بررسی تاثیر عوامل مختلف بر روی تابع عرضه صادرات مركبات از توابعی به فرم خطی و لگاریتم خطی استفاده شده است. همچنین جهت بررسی وجود ناپایداری در درآمد صادراتی مركبات و بررسی علت این ناپایداری از توابع لگاریتم خطی، ارزش صادرات و متغیر روند زمانی و تحلیل واریانس كواریانس استفاده شده است. تعیین تخصص یا تنوع در صادرات انواع مركبات با استفاده از شاخص هرفیندال نیز صورت گرفته است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد كه متغیرهای تولید داخلی و شاخص‌های عمده فروشی كالاها به ترتیب تاثیر مثبت ومنفی بر صادرات لیمو شیرین داشته است. در تابع صادرات مركبات به طور كلی متغیرهای تولید داخلی، قیمت صادراتی، تولید ناخالص ملی و نرخ ارز با تاثیر مثبت معنی داری شده است از طرفی ناپایداری در درآمد صادرات لیمو شیرین و صادرات پرتقال و كل مركبات و تقاضای این محصولات بوده است. شاخص هرفیندال نشان می‌دهد كه به مرور زمانی، صادرات به سمت تخصصی شدن حركت كرده است، اما تولید به سمت تنوع در حركت می‌باشد.

بخش اول

1-2  مقدمه‌

استفاده‌ از گیاهان‌ داروئی‌ به‌ قدمت‌ عمر انسان‌ است‌ تا چند دهه‌ گذشته‌ آنچه‌ كه‌ به‌ عنوان‌ دارو موردساتفاده‌ قرار می‌گرفت‌ ازمنابع‌ طبیعی‌ و بوط‌ رعمده‌ از گیاهان‌ بدست‌ می‌آمد. با پیشرفت‌ سریع‌ علوم‌ و ساخت‌داروهای‌ شیمیائی‌ كه‌ بصورت‌ مصنوعی‌ سنتز می‌شود كم‌ كم‌ داروهای‌ شیمیائی‌ جای‌ داروهای‌ گیاهی‌ راگرفت‌. مدتی‌ پس‌ از مصرف‌ مواد داروئی‌ صناعی‌، اثرات‌ نامطلوب‌ جانبی‌ در بعضی‌ از آنها هویدا گردید.بطوریكه‌ در مواردی‌ آثار سوءو وعوارض‌ جانبی‌ بعضی‌ از این‌ داروها برای‌ بیمار خطرناكتر از بیماری‌ مورددرمان‌ بود مجدداً بشر دست‌ بسوی‌ طبیعت‌ دراز كرده‌ و روش‌ گیاه‌ درمانی‌ را بر شیمی‌درمانی‌ ترجیح‌ داد. كه‌در این‌ رابطه‌ دانشگاه‌ها، مراكز تحقیقاتی‌، كارخانه‌های‌ داروسازی‌ و سازمان‌ بهداشتجهانی‌ بنرامه‌های‌ وسیعی‌جهت‌ استفاده‌ از گیاهان‌ داروئی‌ تدارك‌ دیده‌ و نقش‌ گیاهان‌ داروئی‌ جهت‌ موارد مختلف‌ را در قرن‌ بیست‌ ویكم‌ سرنوشت‌ ساز تلقی‌ نموده‌اند از میان‌ گیاهان‌ داروئی‌ كه‌ امروزه‌ موارد مصرف‌ نسبتاً زیادی‌ پیدا نموده‌می‌توان‌ زیره‌ سبز با نام‌ علمی‌"Cuminum cyminum" از خانواده‌ "Ammiaceae" را نام‌ برد كه‌ در صنایع‌داروئی‌، غذائی‌ و صابونسازی‌ كاربرد دارد.

از طرف‌ دیگر زیره‌ سبز علاوه‌ بر اینكه‌ یك‌ گیاه‌ داروئی‌ می‌باشد جنبه‌ تجارتی‌ و صادراتی‌ آن‌ نیز برای‌كشورمان‌ دارای‌ ارزش‌ و اهمیت‌ زیادی‌ می‌باشد و از آنجا كه‌ تجارت‌ و اقتصاد از مهمترین‌ اركان‌ هر جامعه‌می‌باشد ذا ضروری‌ است‌ این‌ گیاه‌ از آنچه‌ دریچه‌ نیز تحت‌ بررسی‌های‌ دقیق‌ قرار گرفته‌ و راهای‌ شكوفائی‌بررسی‌ شود (یكی‌ از آن‌ راهها گسترش‌ صادیات‌ كالاهای‌ كشاورزی‌ بعنوان‌ ضرورتی‌ اجتناب‌ ناپذیر تلقی‌گردیده‌ و می‌بایست‌ تمامی‌امكانات‌ و توان‌ علمی‌و تحقیقی‌ در این‌ مقوله‌ بكار گرفته‌ شود* تا شاید بتوان‌مشكلات‌ موجود را شناسایی‌ و راه‌ حلمهای‌ مناسب‌ و بنیادی‌ را برای‌ آن‌ بیابیم‌ چرا كه‌ معتقدیم‌ افزایش‌ هر چه‌بیشتر صادرات‌ غیرنفتی‌ و حضور فعال‌ در بازارهای‌ بین‌ المللی‌ تضمین‌ كننده‌ استقلال‌ كشو و سبب‌ پیشبردمقاصد اسلامیمان‌ خواهد بود. لذا با توجه‌ به‌ موارد یاد شده‌ فوق‌ جا دارد كه‌ در زمینه‌های‌ به‌ زراعی‌، به‌ نژادی‌و مسائل‌ اقتصادی‌ زیره‌ سبز تحقیقات‌ بیشتری‌ صورت‌ گیرد.

2-2 تاریخچه‌

در تعیین‌ منشأ و مبدأ جغرافیایی‌ زیره‌ سبز بین‌ محققین‌ و منابع‌ اختلاف‌ عمده‌ای‌ وجود دارد ولی‌ به‌ احتمال‌زیاد منشأ اولیه‌ آن‌، ناحیه‌ علیای‌ مصر و سواحل‌ نیل‌ بوده‌ است‌ كه‌ امروزه‌ به‌ حالت‌ نیمه‌ وحشی‌ در منطقه‌وسیعی‌ از مدیترانه‌، ایران‌، عربستان‌ و نواحی‌ مختلف‌ می‌روید و پرورش‌ داده‌ شده‌ می‌باشد. مناطق‌ انتشار گونه‌C.Cyminum بحال‌ نیمه‌ وحشی‌ در حال‌ حاضر شرق‌ خراسان‌ - 12 كیلومتری‌ جنوب‌ سبزوار (ارتفاع‌ 880متری‌) بین‌ سرخس‌ و صالح‌ آباد (ارتفاع‌ 900-700 متری‌) سرخه‌ غرب‌ سمنان‌ (1100 متر) - گرمسار بین‌تهران‌ و سمنان‌ و قندهار (700 متر) توسط‌ پرفسورشینگر (Rechinger) در فلورایرانیكا اعلام‌ و گزارش‌گردیده‌ است‌.

3-2 خصوصیات‌ گیاهشناسی‌ زیره‌ سبز

1-3-2  ویژگیهای‌ عمومی‌

زیره‌ سبز گیاهی‌ است‌ علفی‌ و یكساله‌ از جنس‌ Cuminum و گونه‌ Cyminum از خانواده‌ چتریان‌(Ammiaceae) كه‌ در عربی‌ به‌ آن‌ كمون‌ و در برخی‌ از مناطق‌ استان‌ خراسان‌ "كراویه‌" نامیه‌ می‌شود. تعدادكروموزوم‌ها در این‌ گیاه‌ 2n برابر 14 گزارش‌ گردیده‌ ارتفاع‌ ان‌ بر حسب‌ شرایط‌ محیطی‌ از 15 تا 40 سانتیمترمتغیر است‌. ریهش‌ این‌ گیاه‌ راست‌ و بطور قائم‌ كه‌ تا عمق‌ 30 سانتیمتری‌ می‌تواند نفوذ نماید. ضخامت‌ ریشه‌اصلی‌ آن‌ بزحمت‌ به‌ حدود 5/0 سانتیمتر در محل‌ طوقه‌ می‌رسد. دراای‌ ریشه‌های‌ مئوی‌ فراوان‌ بوده‌ و ساقه‌در این‌ گیاه‌ منشعب‌ به‌ تقسیمات‌ دوتائی‌ و بندرت‌ سه‌ تائی‌ در محل‌ انشعاب‌ بندهائی‌ را تشكیل‌ می‌دهد كه‌محل‌ خروج‌ برگها نیز از محل‌ همین‌ بندهاست‌. ساقه‌ پس‌ از 3 الی‌ 8 انشعاب‌ بالاخره‌ به‌ گل‌ آذین‌ ختم‌ می‌شود.گل‌ آذین‌ جتر مركب‌ بوده‌، گلها كوچك‌ به‌ رنگ‌ صورتی‌ مایل‌ به‌ نفش‌ و از نوع‌ پنج‌ تائی‌ می‌باشد كاسه‌ گل‌ مركب‌از 5 كاسبرگ‌ نوك‌ تیز و جام‌ گل‌ از 5 گلبرگ‌ آزاد تشكیل‌ شده‌ است‌ نافه‌ گل‌ از 5 پرچم‌ اپی‌ تپال‌ تشكیل‌ یافته‌وتخمدان‌ در آن‌ 2 برچه‌ای‌ و تحتانی‌ است‌. گل‌ زیره‌ خودگشن‌ و دگرگشنی‌ آن‌ 35/2% می‌باشد. میوه‌ از نوع‌دوفندقه‌ است‌ (Schizocarp) كه‌ براحتی‌ از یكدیگر جدا می‌شود بذرها پوشیده‌ از كركهای‌ كوتاه‌ و ضخیم‌می‌باشد و به‌ صورت‌ عمودی‌ روی‌ دمگل‌ قرار می‌گیرند. میوه‌ زیره‌ سبز بیضی‌ شكل‌ و در دو انتها باریك‌ است‌رنگ‌ بذر از سبز تا زرد تیره‌ تغییر میكند. در سطح‌ دانه‌ شیارهائی‌ نسبتاً عمیق‌ ملاحظه‌ می‌شود كه‌ تعداد این‌شیارها روی‌ بذر 7-5 عدد است‌ و دیواره‌ این‌ شیارها به‌ صورت‌ دو ردیف‌ دیوارة‌ بلند به‌ موازات‌ شیارهاازنوك‌ دانه‌ تا انتها كشیده‌ شدهاست‌. میوه‌ زیره‌ سبز بوی‌ معطر داشته‌ و طول‌ تقریبی‌ آن‌ 6-3 میلیمتر و عرضه‌2-5/1 میلیمتر می‌باشد. میوه‌ اغلب‌ پوشیده‌ از تارهای‌ خشن‌ است‌ ولی‌ در بعضی‌ از ارقام‌ این‌ تارها دیده‌نمی‌شود، وزن‌ هزاردانه‌ بطور متوسط‌ 5/2 تا 3 گرم‌ می‌باشد. برگهای‌ زیره‌ سبز باریك‌ و بلند، متناوب‌، شفاف‌،بی‌ كرك‌ و رشته‌ای‌ می‌باشد كه‌ هر دو یا سه‌ تای‌ آنها تشكیل‌ دم‌ واحدی‌ را می‌دهند كه‌ از محل‌ بندها روی‌سابقه‌ می‌رویند ساقه‌ در انشعابات‌ آخری‌ و زیر چتر معمولاً حاوی‌ برگهای‌ بیشتری‌ هستند.این‌ برگهای‌ رشته‌ای‌كه‌ سطح‌ تبخیر گیاه‌ را به‌ حداقل‌ ممكن‌ كاهش‌ می‌دهند خود عامل‌ مهم‌ دیگر مقاومت‌ این‌ گیاه‌ به‌ خشكی‌ و دیم‌بودن‌ آن‌ بشمار می‌روند. از جنس‌  Cuminum دو گونه‌ به‌ نامای‌ علمی‌C. cyminum و C.Selifoliumوجود دارد در كشور ما ایران‌ رقم‌ خاص‌ ثبت‌ شده‌ای‌ وجود ندارد ولی‌ در هندوستان‌، بلغارستان‌ و مصر ارقام‌وواریته‌های‌ زیادی‌ ذكر گردیده‌ است‌.

2-3-2  ارقام‌ زیره‌ سبز

در كشور ما ایران‌، رقخ‌ خاص‌ و ثبت‌ شده‌ای‌ وجود ندارد ولی‌ درهندوستان‌ تحقیقات‌ نسبتاً زیادی‌ در رابطه‌با زیره‌سبز انجام‌ گرفته‌ و تعدادی‌ رقم‌ به‌ نامهای‌ زیر معرفی‌ شده‌ است‌.

MC43، MC116، MC247، VIJ20، S404، UC19، RS1، RC1، RC19، RC43، UC198،UC209، BTC19

و میوتانت‌ گل‌ سفید در بلغارستان‌ دو رقم‌ Topolka، Taralezh و در مصر واریته‌ Hirtum strongsmelling ذكر شده‌ است‌.

در تحقیقی‌ كه‌ سال‌ 1971 در هندوستان‌ صورت‌ گرفته‌. 134 واریته‌ و مجموعه‌ جمع‌اوری‌ شده‌ یا توده‌(Collection) برای‌ 6 خصوصیت‌ مورد بررسی‌ قرار گرفته‌اند و این‌ نشان‌ می‌دهد كه‌ تعداد واریته‌ها دراین‌كشور بیش‌ از تعداد ارقام‌ ذكر شده‌ در بالا می‌باشد.

3-3-2  زیستگاه‌ و پراكنش‌

زیره‌ سبز احتمالاً بومی‌آسیای‌ مركز است‌ بطوریكه‌ از جنوب‌ آسیا تا مصر پراكنش‌ دارد و از مصر تا جنوب‌اروپا خصوصاً مناطق‌ مدیترانه‌ای‌، سوریه‌، تریپولی‌، مالت‌ و مراكش‌ می‌روید، تشخیص‌ منشأ اصلی‌ آن‌ مشكل‌بوده‌ است‌ كه‌ امورزه‌ به‌ حالت‌ نیمه‌ وحشی‌ در منطقه‌ وسیعی‌ از مدیترانه‌، ایران‌، عربستان‌ و نواحی‌ مختلف‌می‌روید و یا پرورش‌ می‌یابد.

پروفسور (Rechinger) در فلورانیكا، نواحی‌ رویش‌ گونه‌ Cuminum cyminum را بصورت‌ نمیه‌وحشی‌ و كشت‌ شده‌ در ایران‌ و افغانستان‌ بشرح‌ زیر مشخص‌ كرده‌ است‌:

الف‌- ایران‌

1- آذربایجان‌ - تبریز بصورت‌ كاشته‌ شده‌، شناسایی‌ توسط‌ GILL

2- شرق‌ خراسان‌ - 12 كیلومتری‌ جنوب‌ سبزوار در زمینهای‌ شنی‌ در ارتفاع‌ 880 متری‌ بصورت‌ نیمه‌وحشی‌ كاشته‌ شده‌، شناساییتوسط‌ (PABOT)

3- 8 كیلومتری‌ شمال‌ غربی‌ علی‌آباد به‌ سمت‌ اسفاك‌ (Asfak) در زمینه‌های‌ رسی‌، ارتفاع‌ 800 متر،بصورت‌ كاشته‌ شده‌ و نیمه‌ وحشی‌، (رشینگر)

4- در تپه‌های‌ 15 كیلومتری‌ از دو راهی‌ مشهد - سرخس‌ به‌ سمت‌ صالح‌آباد - 700 متر تا 900 متربصورت‌ نیمه‌ وحشی‌ ، (رشینگر)

5- تهران‌ - كیش‌ لك‌ بین‌ تهران‌ و سمنان‌ - 900 متری‌ كاشته‌ شده‌ و بصورت‌ نیمه‌ وحی‌ (رشینگر)

6- سمنان‌ - سرخه‌ غرب‌ سمنان‌ 100 متری‌ در مزرعه‌ GILLI

ب‌- افغانستان‌

1- جنوب‌ شرقی‌: قندهار، دره‌ رود هیلمند، بین‌ قلعه‌ بیست‌ و درویشان‌، 700 متر (رشینگر) محدود بیابان‌ریگستان‌ 5كیلومتری‌ جنوب‌ باگا (Bhagat)، 650 متر، (فریتاك‌، رشینگر) میان‌ پشته‌ بین‌ درویشان‌ و سافر700 متر، (رشینگر)

پراكندگی‌ عمومی‌: احتمالاً از مصر علیا و منطقه‌ مدیرتانه‌ در جنوب‌ غربی‌ آسیا و مركز.

شمال‌ غرب‌: میمنه‌، كائولیان‌ شرق‌ بلشیرگ‌ 1200 متر، (محمدامین‌، قریتاگ‌) تخت‌ زابهن‌ بین‌ میمنه‌ وسرحوض‌ 100 متر، (بودلش‌) بین‌ دولت‌ آباد و شیبرخان‌ 450 متر (شناسایی‌ توسط‌ WDB، HDG  واكبوگ‌،ونون‌ بو)

جنوب‌ غربی‌: هرات‌، تریپول‌، ایچون‌، 40 كیلومتی‌ جنوب‌ هرات‌ به‌ سمت‌ فراه‌ رود 1600 متر (HDG،ونون‌ بو، اكبوگ‌)

بین‌ هرات‌ و شیندند 1400 متر شناسایی‌ توسط‌ KDEIE و قراه‌، 53 كیلومتری‌ شمال‌ غربی‌ دل‌ آرام‌ 1050متر (فریتاگ‌)

جنوب‌ شرقی‌:

قندهار، سادرگی‌ غار (1160 تا 1600 متر آندرس‌)

ایپولی‌، 25 كیلومتری‌ شمال‌ شرق‌ اسپنبولوگ‌، قلع‌ جدید 1400 متر، شناسایی‌ توسط‌ HDG) ونولبورگ‌واكبرگ‌) دیرهاج‌، (شناسایی‌ توسط‌ گریف‌ جورن‌)

شمال‌ غرب‌:

كاتاگان‌، دردره‌ اندرآب‌ 1050 تا 1350 متر (آندرس‌، فریتاگ‌ پودلش‌ و رشینگر)

49 كیلومتری‌ شرق‌ تشكورخان‌، (رشینگر) بین‌ پل‌ خومارین‌ و‌هایبگ‌ (سمنگان‌) 900 (HDG ونون‌ بو)30 كیلومتری‌ شمال‌، دعاب‌ به‌ سمت‌ پل‌ خوماری‌ 1400 متر (HDG و ونون‌ بو)

* مركز:

بامیان‌: در دوره‌ كامرد (آجار) 1630 تا 1700 متر (آندرس‌، گیلی‌)

پراكندگی‌

ایران‌ - تركمنستان‌، پاكستان‌، افغانستان‌، آسیای‌ میانه‌. در این‌ مناطق‌ هم‌ بصورت‌ گیاه‌ دارویی‌ كاشته‌ می‌شودو هم‌ بصورت‌ نیمه‌ وحشی‌ وجود دارد.

  رشینگر در فلورایرانیكا، مناطق‌ رویش‌ گونه‌ Cuminum setifolium را نیز به‌ شرح‌ زیر مشخص‌نموده‌ است‌:

ایران‌

* مشرق‌، بین‌ خور و رباط‌ پشت‌ بادام‌، 1000 متر، (دینی‌ و بازرگان‌، شركت‌ نزدیك‌ طبس‌، (دوتنر) محل‌تومان‌ آكا (ایچسون‌)،در زمینهای‌ شنی‌ دامغان‌ و سبزوار،(رشینگر)، 100 كیلومتری‌ غرب‌ سرخش‌ (رمادیه‌ E)(E علامت‌ مؤسسه‌ اوین‌ است‌.)

بین‌ قواچان‌  و گردنه‌ علم‌ علی‌ (علم‌لی‌) 1600 متر (رشینگر)

* مركز

قزوین‌: در تپه‌های‌‌هال‌ كدار و مردآباد به‌ جنوب‌ كرج‌، 1200 متر، رشینگر (ترمه‌ E) مرد آباد 1300 متر(كائوبا، رشینگر) منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ كویر:

كاروان‌ سرای‌ عین‌ الرشید 1150 متر (رشینگر)

منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ توران‌، كوه‌ ماجه‌ رود 1160 متر، (فریتاگ‌)، بین‌ باغستان‌ و سنجری‌ 1275 متر(فریتاگ‌) غرب‌ مركزی‌ بین‌ اصفهان‌ وتهران‌، (بونگه‌).

تركمنستان‌:

* قزل‌ آروات‌، (لیكیانوف‌)            آناجو (FRANZKEVICH)            عشق‌ آباد (لیتونوف‌)

افغانستان‌:

شمال‌: مزار شریف‌، 23 كیلومتری‌ مزار شریف‌ (پابو) تشكور خان‌، در مزارع‌ رسی‌، 500 متر، (رشینگر)در دامنه‌های‌ غرب‌ گردنه‌ شی‌ بلگو 34 كیلومتری‌ شرق‌ تشكور خان‌ 600 متر (رشینگر)

4-2  مصارف‌ خوراكی‌، ارزش‌ غذایی‌ و اهمیت‌ دارویی‌ زیره‌ سبز

دامه وسیع  مصرف داروهای گیاهی در طب سنتی ایران و فراوانی و تفرق گونه‌های مختلف این گیاهان در پهنه دشت‌ها و كوهساران این مرز و بوم كشور ما را از دیر باز مركز عمده تولید فرآیند، مصرف و صدور تعداد زیادی از گیاهان دارویی قرار داده است كه زیر سبز از جمله آنهاست و ردپای كشت و تولید آن نیز از قرون اولیه اسلامی‌در ایران مشهود است 0صادقی و راشد، 1370). در سطح جهانی نیز اخیرا با بر پا شدن موج سبز و توجه روز افزون به گیاه درمانی، اهمیت زیادی برای گیاهان دارویی قایل می‌شوند به طوریكه تقاضای جهانی برای این دسته گیاهان سالانه تا 30 میلیارد دلار افزایش یافته است. این گیاه در صنایع غذایی، داروسازی، صابون سازی كاربرد داشته و به علت داشتن تركیبات شیمیایی مفید، خواص درمانی ویژه ای را برای آن بر شمرده اند (ملافیلابی، 1371)

1-4-2 مصارف خوراكی و ارزش غذایی

زیره‌ سبز بیشتر در غذاهای‌ ایرانی‌ و مكزیكی‌ مصرف‌ می‌شود و در پخت‌ و پز، سبزیجات‌ نان‌، زرده‌ تخم‌مرغ‌، پلو، پنیر، مایه‌ پنیر بكار گرفته‌ می‌شود و اشتهاآور است‌.

امروزه‌ از آن‌ برای‌ تولید بعضی‌ از لیكورها وادویه‌ خاص‌ برای‌ پنیر استفاده‌ می‌گرد (هاند). در هندوستان‌بعنوان‌ یكی‌ از مهمترین‌ اجزاء چاشنی‌ها، بخصوص‌ پودر كاری‌ به‌ حساب‌ می‌آید. از زیره‌ سبز در غذاهای‌محلی‌ امكریای‌ مركزی‌ و جنوبی‌ نیز استفاده‌ می‌شود و برای‌ خوش‌ طعم‌ كردن‌ بعضی‌ از انواع‌ سوسیس‌ نیزبكار می‌رود از زیره‌ سبز بصورت‌ كامل‌ و یا خرده‌ شده‌ برای‌ طعم‌ دادن‌ به‌ انواع‌ سوپ‌ها، گوشت‌ها، برنج‌، نان‌ وترشی‌ها استفاده‌ می‌شود. همچنین‌ در غذاهای‌ تخم‌ مرغی‌ و سس‌های‌ سالاد نیز كاربرد دارد.

در خام‌ گیاه‌ خواری‌ در تهیه‌ چاشنی‌ها باید پودر زیره‌ را در سالادهای‌ مختلف‌ بویژه‌ كلم‌ كه‌ تولید نفخ‌می‌كند بكار می‌رود. چون‌ هم‌ مقوی‌ معده‌ بود و هم‌ ضد نفخ‌ است‌. از اسانس‌ زیره‌ سبز در صنایع‌كنسروسازی‌، نوشابه‌سازی‌ و همچنین‌ در تهیه‌ عطر، ادوكلن‌، شامپو و صابون‌ نیز استفاده‌ می‌شود در برخی‌ ازنواحی‌ كشورمان‌ به‌ منظورجلوگیری‌ از نفخ‌، زیره‌ سبز در پخت‌ غذاهای‌ مختلف‌ استفاده‌ می‌گردد بویژه‌ درغذاهایی‌ كه‌ حبوبات‌ فراوانی‌ دارند زیره‌ سبز مقادیر زیادی‌ كلسیم‌، آهن‌ و ویتامین‌ آ را در خود دارد.

2-4-2 اهمیت‌ دارویی‌

زیره‌ سبز در طبقه‌ بندیها جزء گیاهان‌ دارویی‌ محسوب‌ می‌شود و مهمترین‌ موارد استفاده‌ از آن‌ در تهیه‌فرآورده‌های‌ دارویی‌ می‌باشد. از نظر خصوصیات‌ دارویی‌ زیره‌ سبز در معرف‌ و بادشكن‌ می‌باد و ورم‌ و نفخ‌معده‌ را معالجه‌ می‌كند و در درمان‌ قولنج‌های‌ شدید اطفال‌ نیز مصرف‌ می‌شود. از آنه‌ در تهیه‌ شربت‌«میگسچر» جهت‌ رفع‌ دل‌ درد كودكان‌ استفاده‌ می‌شود همچنین‌ زیره‌ سبز در افزایش‌ شیر مادران‌ تأثیر بسزایی‌دارد و چنانچه‌ مادرهای‌ شیرده‌ حدود 20 گرم‌ زیره‌ سبز را در یك‌ لیتر آب‌ دم‌ كرده‌ و روزانه‌ مقداری‌ مصرف‌نمایند باعث‌ افزایش‌ شیردهی‌ خواهد شد. زیره‌ سبز بصورت‌ گرد به‌ مقدار 2 گرم‌ در روز و یا دم‌ كرده‌ 2 یا 4گرم‌ میوه‌ و تنطور انزه‌ مصرف‌ می‌شود همچنین‌ از زیره‌ سبز بعنوان‌ ضد انقباض‌، ضد نفخ‌، مسكن‌ و محرك‌استفاده‌ شده‌ است‌ و گزارش‌ شده‌ كه‌ اسناسن‌ آن‌ خاصیت‌ ضدباكتریایی‌ دارد.

جهت دریافت فایل  بازاریابی و بازارسازی زیره و زرشك لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 8,900 تومان

برچسب ها : بازاریابی و بازارسازی زیره و زرشك , بازاریابی , بازارسازی , بازارسازی زیره , ضریب هزینه بازاریابی , سود بازاریابی , سازمان بازاریابی , وضعیت مالكیت اراضی , بسته بندی , شفافیت بازار , اهمیت‌ دارویی‌ , بازارسازی زیره و زرشك , مدیریت , دانلود بازاریابی و بازارسازی زیره و زرشك , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نامه , دانلود پروژه