بررسی خسران و آثار آن در قرآن

دسته: معارف اسلامی
بازدید: 92 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 129 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 126

مقدمه حمد و سپاس خدایی را سزاست که انسان را از خاک آفرید و در او از روح خود دمید ، سپس خود را بر آفریدن او ستود و ملائکه را به سجده بر او امر کرد و بیان کرد که انسان را به هدف عبادت آفرید و او را خلیفه خود در زمین قرار داد و درود بر پیامبران الهی که پیوسته برای هدایت انسان مأمور گشتند و او را به نعیم بهشتی بشارت و از عذاب الهی ترساندند

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

 بررسی خسران و آثار آن در قرآن

فهرست مطالب

فصل اول:طرح تحقیق 4

مقدمه                                         5

اهمیت و ضرورت بحث                               6

پیشینه تحقیق                                     7

اهداف تحقیق                                     8      

سوالهای تحقیق                                    9

فرضیه ها                                       9

روش تحقیق                                      10

فصل دوم:یافته های تحقیق             11       

بخش اول:تعریف خسران،ویژگیها و مصادیق آن                 12

الف)بررسی معنای لغوی واژه خسران                                     12

ب) مصادیق خسران                                                   17

ج)ویژگیهای خاسرین                                                  22

بخش دوم:عوامل خسران و راههای جلوگیری از آن                    35

الف)عوامل خسران                                                     35

1-تکذیب و انکار                                              35

2- کفر                                                          44

3-باز داشتن مردم از راه خدا                                      52

4-ظلم کردن                                                   54

5-شرک ورزیدن به خدا                                    55

6-پذیرش ولایت شیطان                                    57

7-دروغ و افتراء به خداوند             62

8-آلوده کردن نفس و اطاعت از آن                      62

9-باطل اندیشی و باطل کاری                              64

10- شکستن پیمانها                                          67

11- قطع پیوندها                                              66

12- فساد در زمین                                          66

13-سوء ظن داشتن بخدا                                   66

14-مشغول شدن به دنیا و غفلت از یاد خدا            70

15- فرو رفتن در فسادو بهره برداری از امکانات مادی در مسیر گناهان                                                            72

16-عملکرد ضعیف در مسولیت                           73

17- درخواست بدون علم                                  74

ب:راههای جلوگیری از خسران:                                    77

1-ایمان آوردن                                                         79

2- انجام اعمال شایسته                                     81

3-سفارش کردن به حق                                    82

4- سفارش کردن به صبر                                 83

5- تزکیه نفس                                                 84

6-هدایت ویژه الهی                                          86

7- تسلیم در برابر خدا                                                86

بخش سوم:آثار و نتایج خسران:                                             87

الف)آثار خسران در دنیا                                              87

1-حسرت کشیدن و مغلوب شدن                         87

2- حبط اعمال                                                 89

3- ندامت و پشمیانی                                         90

4- نازل شدن عذاب الهی                                   91

5- گرفتار همنشین بد شدن در دنیا                      93

ب) آثار خسران در آخرت:                                           94

1- ورود به جهنم                                            95

2- عذاب شدید                                                          95

3- خلود در جهنم                                            97

4- خوار و ذلیل بودن در آتش جهنم                    98

5- فریادهای آنها را پاسخی نیست                       99

6- بر دوش کشیدن بار سنگین گناهان                            100

7- دچار حسرت گردیدن                                   101

8- زشت و بد منظر شدن                                  102

9- درخواست شفاعت و بازگشت به دنیا               103

10- نابود شدن خدایان و سخنان دروغین آنها 104

11- نهایت دوری از رحمت خداوند                      105

12- حبط اعمال                                               106

نتیجه گیری                                                                        109

فهرست منابع ومآخذ                                                                     110

فصل اول:

طرح تحقیق

مقدمه:

حمد و سپاس خدایی را سزاست که انسان را از خاک آفرید و در او از روح خود دمید ، سپس خود را بر آفریدن او ستود و ملائکه را به سجده بر او امر کرد و بیان کرد که انسان را به هدف عبادت آفرید و او را خلیفه خود در زمین قرار داد .

و درود بر پیامبران الهی که پیوسته برای هدایت انسان مأمور گشتند و او را به نعیم بهشتی بشارت و از عذاب الهی ترساندند .

و درود بر پیامبر خاتم که اشرف پیامبران اوست و درود بر کتاب هدایت الهی قرآن که در بردارنده رطب و یابس است .

انسان طالب هدایت و سعادت ابدی باشد راهی ندارد جزء اینکه پناه ببرد به قرآن مجید که کلام خدای عزیز عالم است و دستورات قرآن مجید را به کار ببندد . زیرا عمیق ترین و زیباترین و فصیح ترین کلام ، کلام خداست و قرآن که معجزء باقی پیغمبر است برای هدایت خلق آمده و تا قیامت کلامی به زیبایی قرآن نخواهد آمد .

اما در راه هدایت ، همواره رهزنانی بوده اند که انسان را از صراط مستقیم بازداشته اند و او را به خسران و زیانکاری کشانده اند و باعث شده اند او تمام سرمایه های وجودی خود را برای حرکتی بی انتها به سوی کمال از دست بدهد .

در آیات متعددی از قرآن کریم به موضوع خسران و مطالب مربوط به آن پرداخته شده است .

نگارنده در این تحقیق می کوشد تا با بررسی آیات مربوط به خسران در حد توان خود ، تصویری جامع از این موضوع در دیدگاه قرآن ارائه کند .

تلاش شده است در توضیح آیات از تفاسیر گوناگون استفاده شود و البته از این نکته غفلت نشده است که  تحقیق صرفا به محلی برای نقل اختلافات تبدیل نشود . همچنین در مواردی از کتب اخلاقی استفاده شده است .

اهمیت و ضرورت بحث:

با نگاهی اجمالی به سوره عصر می فهمیم که قرآن همه انسان ها را در خسران و زیانکاری اعلام کرده و در این میان جماعتی که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام می دهند و تواصی به حق و صبر دارند،از آن مستثنی شده اند.

لذا این خود دلیلی است بر اهمیت و ضرورت مطلب که برای این جانب انگیزه ای گردید که به بررسی و تحقیق در موضوع خسران و آثار آن در قرآن بپردازم.

در این تحقیق مفهوم خسران و مصادیق و ویژگی های آن را مورد بررسی قرار داده و عوامل آن را با استفاده از آیات قرآنی بیان کرده ام و همچنین راهکارهای قرآنی از ابتلا به خسران  آورده شده تا از نتایج سوء آن در دنیا و آخرت مصون مانده و به رشد و سعادت واقعی برسیم.

مروری بر مطالعات انجام شده:

این جانب پس از جستجوی منابع ،تنها دو مورد یافتم که در آنها به صورت خاص به موضوع خسران پرداخته شده بود که عبارتند از :

پایان نامه کارشناسی با عنوان «عوامل و پیامدهای خسران در آیینه قرآن و حدیث» از خانم اکرم دیانی که در هشت بخش تنظیم شده است:

بخش اول:کلیاتی در باب خسران

بخش دوم:حوزه های خسران

بخش سوم:تعابیر گوناگون خسران در قرآن کریم

بخش چهارم: شناخت خاسرین و ویژگیهای آنان

بخش پنجم:عوامل خسران از دیدگاه قرآن

بخش ششم: آثار و نتایج خسران

بخش هفتم:زمان بروز و ظهور خسران

بخش هشتم:راه های جلوگیری از خسر

 و همچنین در کتاب «حدیث هدایت» از علی لطفی که  در باب اول به بررسی معنای خسران و زیانکاران واقعی می پردازد.

اهداف تحقیق:

هدف کلی تحقیق:

بررسی خسران و آثار آن در قرآن

اهداف جزئی:

1-   آشنایی با مفهوم خسران و مصادیق آن

2-   بررسی ویژگی های خاسرین از منظر قرآن

3-   بررسی عوامل خسران

4-   بررسی راههای جلوگیری از خسران زدگی

5-   بررسی آثار دنیوی خسران

6-   بررسی آثار اخروی خسران

سوالهای تحقیق:

سوالهای  اصلی:

1-آیا از منظر قرآن کریم رابطه ای میان اعمال افراد و خسران وجود دارد؟

2- آیا از منظر قرآن کریم تفاوتی بین خسران و حبط اعمال وجود دارد؟

سوالهای فرعی:

1-   ویژگی های خاسرین در قرآن چیست؟

2-   مصادیق خسران در قرآن چه مواردی است؟

3-   آیات قرآن چه عوامل را برای خسران نام می برد؟

4-   قرآن چه راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به خسران ارائه می دهد؟

5-   آثار دنیوی خسران چیست؟

6-   آثار اخروی خسران چیست؟

فرضیه ها:

1-     از منظر قرآن خسران تحت تاثیر اعمال  و رفتار بد انسان شکل می گیرد.

2-     از منظر قرآن گر چه میان خسران و حبط اعمال رابطه وجود دارد ولی این دو مترادف نیستند.

روش تحقیق :

روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه ای از طریق یادداشت هایی که از منابع و  ماخذ مختلف به دست آمده می باشد.

بدین صورت که ابتدا ، آیات مربوطه را مشخص نموده و از طریق تفاسیر مختلف به بررسی آیات پرداختم و روایات و احادیث مرتبط با این بحث را از بین کتب روایی استخراج  نمودم ، و از کتاب های اخلاقی نیز استفاده کردم.

فصل دوم:

یافته های تحقیق

بخش اول : تعریف خسران و ویژگیها و مصادیق آن:

 با نگاهی به سوره عصر درمی یابیم که قرآن کریم عموم انسانها را در خسران و زیان اعلام می نماید مگر کسانی که ایمان و عمل صالح انجام دهند و یکدیگر را به حق و صبر سفارش کنند . دنیا بازاری است که انسان در آن سرمایه عمر را از دست می دهد تا سرمایه ای به دست بیاورد و حال گروهی هستند که نه تنها سرمایه ای به دست نمی آورند بلکه سرمایه ای را هم از دست می دهند و اینها هستند که گرفتار خسران و زیان هستند . همانطور که خداوند می فرماید

پس گروهی از انسانها هستند که سرمایه های عظیم خود را به بهایی اندک می فروشند و ضلالت را به جای هدایت می خرند .

و ما در این فصل بر آنیم که با شناخت معنای دقیق خسران در قرآن ، با مصادیق آن و ویژگی های خسران در قرآن نیز آشنا شویم .

الف : بررسی معنای لغوی واژه «خسران»

در معنای اصلی «خسر» نظرات مختلفی وجود دارد و برخی برای آن چندین وجه معنایی در نظر گرفته اند.

برخی معنای اصلی خسر را به معنای ضرر و زیان ، ضد سود آورده اند .

مصطفوی در التحقیق می نویسد: «معنای اصلی در این ماده آن چیزی است که مقابل سود قرار می گیرد یعنی کم شدن در مقابل سود کردن و اما نقص و گمراهی و هلاکت و ضرر ، هر یک از این موارد گاهی بر بعضی از موارد این معنا منطبق می شوند و گاهی از آثار این معنا هستند یا از اسباب و مقدمات آن هستند 000»[1]

برخی معنای اصلی «خسر» را کم شدن ، کم کردن و نقصان دانسته اند .

قرشی در قاموس می نویسد : «باید دانست که خسر ، خسران و خسار  یک معنی بیشتر ندارند و آن نقصان و کم شدن است چنانکه صریح آیه «وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ » (رحمن / 9) و آیه ی «وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ» (مطفضین / 3) است و اینکه ضلالت و هلاکت را از معنای آن شمرده اند بدان جهت است که ضلالت و هلاکت یک  نوع نقصان و زیان است ».[2]

برخی از منابع لغوی اصل ماده «خسر» را بر همین معنا گرفته اند و همین نظر را دارند . [3]

در برخی از منابع خسران به معنای کم شدن سرمایه آمده است که گاه به انسان نسبت داده می شود و می گویند فلان کس زیان کرد و گاه به خود عمل نسبت داده می شود و می گویند تجارتش زیان کرد .

گاه واژه خسران درباره دستاوردهای زندگی یه به عبارتی دیگر درباره سرمایه های برونی مانند مال و مقام دنایی است و گاه درباره ی سرمایه های درونی یا نتایجی که از حالات نفسانی حاصل می شود مثل از دست دادن صحت و سلامتی و عقل و ایمان و ثواب . [4]

گرچه راغب معتقد است که خسران به معنای زیان در سرمایه های درونی است نه زیان در امور دنیوی و تجارت بشری . [5] نویسنده الموسوعة القرانیة هم همین نظر را دارد . [6]

در مجمع البیان ذیل آیه 27 بقره «خسر» را به معنای نابودی تمام سرمایه آورده است و می نویسد : « خاسرون کسانی هستند که نفس خویش را هلاک کردند و به منزله ی کسانی هستند که سرمایه شان نابود شده است».[7]

در المعجم الوسیط ذیل ماده «خسر» آمده است : «خسر التاجر : تاجر در تجارت خود مغبون شد و کلاه بر سرش رفت . زیان کرد در آن. خسر فلان : فلانی نابود شد . گمراه شد (خسر) الشی ء : آن چیزی کم و ناقص کرد . گویند خسر ، المیزان و الکیل : ترازو و پیمانه را کم داد و ناقص گردانید.» [8]

و در لسان العرب آمده است : خسر به معنای نابودی است و الخسار و الخسارة و الخیسری به معنای گمراهی و هلاکت است . [9]

در وجوه القرآن برای «خسر» چندین وجه معنایی در نظر گرفته اند : غبن ، ضلال ، عقوبت و عجز و نقص

1-   به معنای غبن یعنی زیان در آیه :« إِنَّ الْخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِیهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ» (شوری / 45). در این آیه خاسر یعنی معجون و زیان دیده .

2-   به معنای گمراهی و ضلال در آیه : « فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِینًا». (نساء / 119)

3-   به معنای عقوبت در آیه : « لئن أَشْرَكْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِینَ » (زمر / 65) و همچنین در آیه : « لَئِن لَّمْ یَرْحَمْنَا رَبُّنَا وَیَغْفِرْ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِینَ ». (اعراف / 149)

4-   به معنای عجز و ناتوانی در آیه : « لَئِنْ أَكَلَهُ الذِّئْبُ وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّا إِذًا لَّخَاسِرُونَ » (یوسف / 14) در این آیه خاسرین یعنی ناتوانان .

5-   به معنای نقص و کم بودن در آیه : « أَوْفُوا الْكَیْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ » (شعراء / 181)[10]

نتیجه :

در برخی از آیات قران کریم واژه «خسران» در همان مفهوم لغوی آن بکار رفته است . یعنی به معنای نقص و کم گذاشتن است . مانند آیه : « وَأَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ  » (رحمن /9) و یا آیه : « وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ  » (مطففین /3)

در مورد این  آیه زجاج می گوید : یعنی در پیمانه و وزن کم می گذارند[11] و یا درآیه « أَوْفُوا الْكَیْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ »(شعرا/181) مخسر کسی است که هنگام دادن پیمانه در آن کم می گذارد و هنگامی که می خواهد بگیرد اضافه می خواهد . [12]

با این حال در قرآن کریم این واژه در اغلب موارد به معنای خسران در سرمایه های درونی است یعنی به معنای از دست دادن صحت و سلامتی و عقل و ایمان و ثواب است .

و این همان است که خداوند متعال از آن به عنوان خسران مبین یعنی زیان آشکار یاد کرده است . [13] که در این آیه شریفه به آن اشاره کرده است :« إِنَّ الْخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِیهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَلَا ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِینُ » (زمر / 15)

خسران در فارسی به زیان ترجمه شده است . [14]

دو واژه «خسران» و «ضرر» از نظر معنایی صد در صد مترادف نیستند .

در التحقیق آمده است :

« و هذا المعنی (زیان) غیر مفهوم الضرر فی مقابل النفع و قلنا ان «الخسر» نقص کلی فی مقابل الربح بخلاف الوضع . ثم ان هذا النوع من النقص قد یکون فی المال و الامور المادیه و قد یکون فی الامور النفسیه و المعنویه فاما  الاول فقد یصدق علیه  مفهوم الغبن و النقص و اما الثانی فقد ینطبق علیه مفهوم الضلال و الهلاک»[15].

 «این معنا (زیان) غیر از مفهوم ضرر که در مقابل نفع است ، می باشد و گفتیم که خسران ، نقص در اصل در مقابل سود است به خلاف وضع . این نوع از نقص گاهی در مال و امور مادی است و گاهی در امور نفسانی و معنوی است . نوع اول بر آن مفهوم ضرر و نقص صدق می کند و نوع دوم گاهی مفهوم گمراهی و هلاکت برآن منطبق می شود».

فخر رازی در تفسیرش می نویسد : «یکی از بزرگان پیشین می گوید : معنی این آیه را من از مرد یخ فروشی آموختم که فریاد می زد و می گفت : رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود . رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود»[16]

بسیاری از مفسرین معتقدند که : مفهوم خسران ، تنها این نیست که انسان ضافعی را از دست بدهد بلکه خسران واقعی آن است اصل سرمایه را نیز از کف بدهد . [17]

ب – مصادیق خسران:

خداوند در قرآن افراد یا گروه هایی را به عنوان نمونه و الگو معرفی می کند تا کسانی که در آیات الهی دقت می کنند با این افراد که جزء زیانکاران در دنیا و آخرت هستند آشنا شوند و از سرگذشت آنها عبرت بگیرند و ویژگی های آنان را بر        می شمارد تا از این صفات بر حذر باشیم.

ما در این بخش مصادیق خسران را نام می بریم و بعد به طور مختصر درباره ویژگی های آنها توضیح می دهیم . مصادیقی که در قرآن مطرح شده است ، عبارتند از :

1-حزب و گروه شیطان

اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِمُ الشَّیْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُولئِكَ حِزْبُ الشَّیْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطانِ هُمُ الْخاسِرُونَ .(مجادله / 19)

«شیطان بر آنان چیره شده و خدا را از یادشان برده است آنان حزب شیطانند. آگاه باش كه حزب شیطان همان زیانكارانند».

اولین و برجسته ترین مصادیق خاسران در قرآن «شیطان» است و کسانی که از شیطان پیروی می کنند و در گروه و حزب شیطان قرار می گیرند نیز خاسر هستند. زیرا آنان کسانی هستند که شیطان را به عنوان سرپرست خود گرفته اند .

2-   قابیل

فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرینَ (مائده/ 30)

« پس نفسِ [امّاره‏] اش او را به قتل برادرش ترغیب كرد، و وى را كشت و از زیانكاران شد».

همه مفسرین بر این اتفاق نظر دارند که این آیه درباره قابیل است گرچه که اسمش در آیه نیامده است .[18]

عبارت « فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرینَ» به این اشاره دارد که قابیل یکی از مصادیق خاسران در قرآن است که با پیروی از هوای نفس و قتل برادرش از خاسران گشت .

3-   مخالفین و منکرین پیامبران

الف): مخالفین و دشمنان ابراهیم :

وَ أَرادُوا بِهِ كَیْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَخْسَرینَ.(انبیاء / 70)

«و خواستند به او نیرنگى بزنند و [لى‏] آنان را زیانكارترین [مردم‏] قرار دادیم».

کسانی که تصمیم گرفته بودند که حضرت ابراهیم را با نقشه حساب شده و خطرناکی نابود کنند و او را در شعله های آتش بسوزانند ولی به امر خدا آتش برای ابراهیم سرد و سلامت شد و آنها زیان کار شدند .

ب): دشمنان و مخالفان شعیب :

الَّذینَ كَذَّبُوا شُعَیْباً كَأَنْ لَمْ یَغْنَوْا فیهَا الَّذینَ كَذَّبُوا شُعَیْباً كانُوا هُمُ الْخاسِرینَ(اعراف / 92)

« كسانى كه شعیب را تكذیب كرده بودند، گویى خود در آن [دیار] سكونت نداشتند. كسانى كه شعیب را تكذیب كرده بودند، خود، همان زیانكاران بودند» .

آیه بیان می کند که کسانی که شعیب را تکذیب می کردند ، خودشان زیانکار هستند و مخالفت با شعیب عامل اصلی زیانکاری آنان بود .

4-   کافران

هُوَ الَّذی جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِی الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَیْهِ كُفْرُهُ وَ لا یَزیدُ الْكافِرینَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً وَ لا یَزیدُ الْكافِرینَ كُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً(فاطر / 39)

« اوست آن كس كه شما را در این سرزمین جانشین گردانید. پس هر كس كفر ورزد كفرش به زیان اوست، و كافران را كفرشان جز دشمنى نزد پروردگارشان نمى‏افزاید، و كافران را كفرشان غیر از زیان نمى‏افزاید».

 یکی از گروه هایی که جزء مصادیق خسران قرار می گیرد ، کافران هستند . دو جمله اخیر آیه بیان می کند که چیزی جزء خشم و غضب الهی و زیانکاری برای  کافران نیست .

یکی دیگر از آیاتی که نشان می دهد ، کافران زیانکارند آیه 85 سوره ی غافر است آیه بیان می کند که انها درزمان رؤیت عذاب زیانکار شدند .

فَلَمْ یَكُ یَنْفَعُهُمْ إیمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتی‏ قَدْ خَلَتْ فی‏ عِبادِهِ وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْكافِرُونَ.(غافر / 85)

« و[لى‏] هنگامى كه عذاب ما را مشاهده كردند، دیگر ایمانشان براى آنها سودى نداد. سنّت خداست كه از [دیرباز] درباره بندگانش چنین جارى شده، و آنجاست كه ناباوران زیان كرده‏اند» .

پس کافران ، زیانکار هستند . آیه 5 از سوره مائده بیان می کند حتی کسانی که ایمان آورده اند ولی به آن کافر شده اند زیانکار هستند .

مَنْ یَكْفُرْ بِالْإیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ.(مائده / 5)

« هر كس در ایمان خود شكّ كند، قطعاً عملش تباه شده، و در آخرت از زیانكاران است».

5-   پیروان کافران

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوَاْ إِن تُطِیعُواْ الَّذِینَ كَفَرُواْ یَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ فَتَنقَلِبُواْ خَاسِرِینَ(آل عمران / 149)

« اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، اگر از كسانى كه كفر ورزیده‏اند اطاعت كنید، شما را از عقیده‏تان بازمى‏گردانند و زیانكار خواهید گشت».

کافران خود ، جزء زیانکاران هستند و حال کسانی هم که از آنها پیروی می کنند ، زیانکارند چون خود را به قهقری کشانده اند و آیه هشدار می دهد علاوه بر اینکه خود از کافران نباشید ، از آنها پیروی هم نکنید که عواقب وخیمی دارد .

6-   مشرکان

فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ(زمر / 15)

« پس هر چه را غیر از او مى‏خواهید، بپرستید « [ولى به آنان‏] بگو:» زیانكاران در حقیقت كسانى‏اند كه به خود و كسانشان در روز قیامت زیان رسانده‏اند آرى، این همان خسران آشكار است».

 عبارت « فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ »  نشان می دهد که مشرکان یعنی کسانی که برای خداوند شریک می گیرند چون علاوه بر اینکه سرمایه ی وجودی خویش را از دست داده اند ، باعث زیانکاری اصل خویش هم شده اند ، چون آنان را وادار به کفر و شرک کرده اند . [19]

7-   گمراهان

مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدی وَ مَنْ یُضْلِلْ فَأُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ.(اعراف / 178)

« هر كه را خدا هدایت كند، او راه‏یافته است و كسانى را كه گمراه نماید، آنان خود زیانكارانند».

آیه بیان می کند هرکس را که خداوند گمراه کند ، همان ها خاسران هستند . علامه   می نویسد : «صرف ضلالت ضرر قطعی نمی رساند مگر اینکه  با اضلال خدای سبحان توأم شود[20]» در این هنگام آدمی حتما زیانکار می گردد .

8-   ظالمان

قالَ الَّذینَ آمَنُوا إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمینَ فی‏ عَذابٍ مُقیمٍ(شوری / 45)

« كسانى كه گرویده‏اند مى‏گویند: «در حقیقت، زیانكاران كسانى‏اند كه روز قیامت خودشان و كسانشان را دچار زیان كرده‏اند.» آرى، ستمكاران در عذابى پایدارند».

وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازینُهُ فَأُولئِكَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ بِما كانُوا بِآیاتِنا یَظْلِمُونَ (اعراف : 9)

« و هر كس میزانهاى [عمل‏] او سبك باشد، پس آنانند كه به خود زیان زده‏اند، چرا كه به آیات ما ستم كرده‏اند».

 با توجه به این آیات ظالمان ، زیانکارند .

آیه 82 سوره اسراء قرآن را برای ظالمین مایه زیانکاری می داند :

وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ وَ لا یَزیدُ الظَّالِمینَ إِلاَّ خَساراً (اسراء : 82)

« و ما آنچه را براى مؤمنان مایه درمان و رحمت است از قرآن نازل مى‏كنیم، و [لى‏] ستمگران را جز زیان نمى‏افزاید».

قرآن برنامه و اصول زندگی سالم را به ما انسانها یاد می دهد. از این برنامه کسانی بهره می گیرند که به خدا و آیاتش ایمان بیاورند و از روی فهم و استقامت و اخلاص به قرآن عمل کنند ولی ستمکارانی که معانی آیات قرآن را به مصلحت خود تغییر   می دهند ، قرآن برایشان شفاء و بدبختی در دنیا و زیان و خسارت در آخرت است .

«قرآن برای ظالمین مایه زیانکاری است چون از قرآن سود نمی برد و به آن نظر نمی کنند تا هدایت شوند[21]».

در آیه به صورت خاص از ستمگران یاد شده است چون ستم مایه تاریکی قلب و قیامت است و ظالم از حدود خدا تجاوز می کند و به خواسته های خود می پردازد ، آیات قرآن را به هوای نفس خود تفسیر می کند در نتیجه به جای آنکه قرآن مایه هدایت او باشد مایه ضرر و زیان او می شود چون آیات قرآن را تحریف کرده و معانی آن ها را تغییر می دهد . [22]

9-   بنی اسرائیل

وَ لَمَّا سُقِطَ فی‏ أَیْدیهِمْ وَ رَأَوْا أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوا قالُوا لَئِنْ لَمْ یَرْحَمْنا رَبُّنا وَ یَغْفِرْ لَنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرینَ(اعراف : 149)

« و چون انگشت ندامت گزیدند و دانستند كه واقعاً گمراه شده‏اند گفتند: «اگر پروردگار ما به ما رحم نكند و ما را نبخشاید قطعاً از زیانكاران خواهیم بود».

 اشاره به داستان بنی اسرائیل دارد که گوساله پرست شدند و از راه حق منحرف شدند ، وقتی به اشتباه خود پی بردند از عمل خویش پشیمان شدند و خود را در گمراهی دیدند به خداوند گفتند : پرودگارا اگر تو ما را نیامرزی و به ما رحم نکنی ، ما حتما از زیانکاران خواهیم بود .

ج – ویژگی های خاسرین

اینک که با مصادیق خسران آشنا شدیم و افراد و گروه های زیانکار را شناختیم ، برآنیم که ویژگی های آنان را یعنی صفات خاسرین را به طور مختصر بیان کنیم و در فصل بعد در بخش عوامل خسران به طور مفصل درباره ی آنها توضیح می دهیم که این صفات چگونه سبب زیان و خسارت آنها شده است . صفات خاسرین در بعضی موارد همان عوامل ایجاد خسران است که در این فصل به صورت مجمل و کوتاه به آن اشاره می کنیم و تفصیل موارد مشترک را به بخش بعد ارجاع می دهیم .

ویژگی های خاسرین عبارتند از :

1-   زیان نفس و اهل

از مهم ترین ویژگی خاسران این است که آنها به خود و کسانشان زیان رسانده اند . آیات ذیل گویای این مطلب هستند .

قُلْ إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ(زمر/ 15)

« بگو زیانكاران در حقیقت كسانى‏اند كه به خود و كسانشان در روز قیامت زیان رسانده‏اند آرى، این همان خسران آشكار است».

خاسرین کسانی هستند که نه تنها مایه ی زیانکاری خویش شده اند بلکه مایه ی زیانکاری اهل خود نیز شده اند . و این زیانکاری آشکار است که قرآن با تعبیر «خسران مبین» بیان کرده است . آنها نفس خود را مورد هلاکت و بدبختی قرار داده اند و راه رسیدن به کمال را برای خود بسته اند و در نتیجه سعادت به کلی از آنها دور شده است . آنها خویشاوندان خود را وادار به کفر و شرک کردند و این همان خسران حقیقی است . [23]

برخی مراد از «اهل» را همسران و خدمتکارانی می دانند که برای مومنین در بهشت فراهم شده است . چون در عالم قیامت رابطه خویشاوندی در میان مردم رعایت نمی شود . [24] علامه معنای اخیر را بهتر می داند . [25] در نتیجه آنها روز قیامت هم سزای اعمال خویش را می بینند و هم عذاب دیگران را . [26]

إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمینَ فی‏ عَذابٍ مُقیمٍ(شوری / 45)

« كسانى كه گرویده‏اند مى‏گویند: «در حقیقت، زیانكاران كسانى‏اند كه روز قیامت خودشان و كسانشان را دچار زیان كرده‏اند.» آرى، ستمكاران در عذابى پایدارند».

 علامه درباره ی معنای خسران خود و اهل خود می نویسد : «یعنی خود را دوزخی نموده و از حوریان و خدمتگزاران بهشتی خود را محروم ساخته اند.»[27]

پس مهمترین ویژگی خاسران این است که آنها دچار خسران نفس شده اند و علاوه بر آن دچار خسران اهل هم شده اند .

---

جهت دریافت فایل  بررسی خسران و آثار آن در قرآن لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

برچسب ها : بررسی خسران و آثار آن در قرآن , از داشتن مردم از راه خدا , ظلم کردن , خسران , شرک ورزیدن به خدا , , پذیرش ولایت شیطان , , دروغ و افتراء به خداوند , آلوده کردن نفس و اطاعت از آن , , باطل اندیشی و باطل کاری